بالندگی عزت در مکتب حسینی و مهدوی- بخش دوم


عوامل عزت آفرین در عصر ظهور

در دوران ظهور و حاکمیت عدل گستر جهان، اسباب و عللی که منشأ عزت و اقتدار هستند، در میان آحاد مردم و جامعه اسلامی احیا می شود و در پرتو آنها، عزتمندی و کرامت طلبی، فرهنگ رایج و شایع همه انسان ها در جوامع مختلف خواهد شد.
اینک در ادامه سخن، برخی از عوامل عزت را بررسی کرده، تحقق آن علل در دوران ظهور را مورد بحث قرار می دهیم.

1. اطاعت الهی

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «ان الله تعالی یقول کل یوم: انا ربکم العزیز، فمن اراد عز الدارین فلیطع العزیز؛ [1]
خدای تعالی هر روز می فرماید: من پروردگار عزیز شما هستم، پس هر که خواهان عزت در دو جهان است، باید که از [خدای] عزیز اطاعت کند.»
و علی علیه السلام فرمود: «اذا طلبت العز فاطلبه بالطاعه؛ [2] هر گاه جویای عزت شدی، آن را به وسیله اطاعت [از خدا] بجوی.»
امام باقر علیه السلام درباره عصر ظهور فرمود: «و لایبقی ارض الا نودی فیها شهاده ان لااله الا الله وحده لاشریک له، وان محمدا رسول الله؛ [3] هیچ نقطه ای از زمین نمی ماند جز اینکه در آن ندا داده می شود: «اشهد ان لا اله الا الله وحده لاشریک له و اشهد ان محمدا رسول الله.»
امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «لم یبق فی الارض معبود دون الله عزوجل من صنم اووثن او غیره الا وقعت فیه نار، فاحرقته؛ [4] در روی زمین غیر از خدای عزیز و جلیل هیچ معبودی، از بت و غیر آن، نمی ماند، جز اینکه آتشی بر آن افتاده، آن را می سوزاند.»

قرآن کریم می فرماید: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون»؛ [5] «او کسی است که رسولش را به همراه هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه آیین ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.»
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه فوق چنین فرمود: «والله ما نزل تاویلها بعد ولاینزل تاویلها حتی یخرج القائم فاذا خرج القائم لم یبق کافر بالله العظیم؛ [6] به خدا سوگند هنوز تآویل این آیه تحقق نیافته است و تنها زمانی تحقق می پذیرد که «قائم » قیام کند و به هنگامی که او قیام کند، کسی که منکر خدا باشد باقی نمی ماند.»
بر اساس روایات فوق، با از بین رفتن کفر و بی ایمانی، زمینه اطاعت و پیروی از دستورات الهی فراهم شده و آحاد مردم همگی موحد و خداپرست می شوند و در پرتو ایمان و اعتقاد به خداست که عزت و شرافت بر جامعه سایه می افکند؛ چنان که در زمان ظهور چنین خواهد شد.

2. تقوای الهی

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «من اراد ان یکون اعز الناس فلیتق الله عزوجل؛ [7] هر که می خواهد عزیزترین مردم باشد، باید از خداوند پروا داشته باشد.»
امیرمؤمنان، علی علیه السلام در مورد ارزش تقوا می فرماید: «لاعز اعز من التقوی؛ [8] هیچ عزتی بالاتر از تقوا نیست.»
بر اساس این روایات، یکی از عوامل عزت، تقوای الهی است. امام باقر علیه السلام در خصوص رواج تقوا به هنگام ظهور آن حضرت می فرماید که مهدی علیه السلام به وقت شامگاه، در حالی که پرچم پیامبر اسلام را در دست، و لباس او را بر تن، و سلاح ویژه او، نور افشانی و بیان گرم و دیگر ویژگی ها و نشانه های آن حضرت را به همراه دارد، در مکه ظهور می کند؛ نماز عشا را به جماعت می خواند و آنگاه با صدایی رسا و دلنواز، جهانیان را [به دوری از شرک و اطاعت از خدا و رسولش و تقوای الهی] دعوت می کند.
همچنین امام باقر علیه السلام در ادامه کلمات گهربار خویش فرمودند: «یامرکم ان لاتشرکوا به شیئا وان تحافظوا علی طاعته وطاعه رسوله، و ان تحیوا ما احی القرآن وتمیتوا ما امات وتکونوا اعوانا علی الهدی ووزراء علی التقوی؛ [9] [حضرت مهدی علیه السلام] شما را فرمان می دهد که چیزی را شریک او (خدا) نسازید و بر اطاعت او و فرمانبرداری از پیامبرش کوشا باشید؛ آنچه را قرآن زنده ساخته است، زنده سازید و آنچه را که قرآن در پی نابودی آن است، از میان بردارید؛ در راه هدایت، مددکار باشید، و در راه تقوا و پرهیزکاری، کمک کار.»
بدیهی است که با اجرای فرمان آن امام همام و رعایت تقوای الهی از سوی مردم، عزت و سربلندی به جامعه اسلامی برمی گردد و مکتب مهدوی، پیام آور شکوه و عزت حقیقی اسلام و مسلمانان می شود.

3. اجتناب از معاصی
امام علی علیه السلام فرمود: «من اراد الغنی بلا مال والعز بلا عشیرة، والطاعة بلا سلطان، فلیخرج من ذل معصیة الله الی عز طاعته، فانه واجد ذلک کله؛ [10] هر کس می خواهد بدون برخورداری از مال و ثروت، بی نیاز باشد و بدون داشتن فامیل و تبار، عزتمند و بدون بهره مندی از قدرت، فرمانش برده شود، پس باید از خواری معصیت خدا به عزت طاعت او روی آورد. در این صورت، همه آنها را می یابد.»
و در بیانی دیگر می فرماید: «من کرمت علیه نفسه لم یهنها بالمعصیه؛ [11] کسی که به کرامت [و عزت] نفس خود عقیده دارد، با گناه خوارش نخواهد ساخت.»
بر اساس این گونه روایات، یکی دیگر از عوامل عزت، پرهیز از گناه است که در دوران ظهور حضرت مهدی علیه السلام تحقق خواهد یافت و در نتیجه، عزت و بالندگی معنوی در جامعه آن روز حاکم خواهد شد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «یفرج الله بالمهدی عن الامه، یملا قلوب العباد عباده ویسعهم عدله، به یمحق الله الکذب و یذهب الزمان الکلب، و یخرج ذل الرق من اعناقکم؛ [12] خداوند به وسیله مهدی علیه السلام از امت رفع گرفتاری می کند و دل های بندگان را سرشار از عبادت می کند و عدالتش همه را فرا می گیرد. خداوند به سبب او دروغ را نابود می سازد و روح ستیزه جویی را از بین می برد و ذلت بردگی را از گردن آنها برمی دارد.»

امام صادق علیه السلام فضای آن روز را که روز جلوه احکام متعالی اسلام است، چنین ترسیم نموده: «ویذهب الزنا وشرب الخمر ویذهب الربا، وتقبل الناس علی العبادات، وتؤدی الامانات، وتهلک الاشرار وتبقی الاخیار؛ [13] روابط نامشروع، خوردن شراب و رباخواری از بین می رود و مردم به عبادات روی می آورند. امانت ها ادا می شود، اشرار نابود می شوند و افراد نیکوکار باقی می مانند.»
همچنین امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند: «ولایعصون الله عزوجل فی ارضه، ویقام حدوده فی اطرافه ویرد الحق الی اهله؛ [14] در روی زمین خدا را معصیت نمی کنند، و حدود الهی در سرتاسر گیتی اجرا می شود و حق به صاحب حق برمی گردد.»
انسان وقتی به جایگاه خود در عالم هستی پی ببرد و عظمت خدا را که هستی بخش همه موجودات است، بشناسد، بی تردید شأن و مقام والای خویش را فدای شهرت و گناه نمی سازد و در برابر عظمت الهی نافرمانی و معصیت نمی کند و در نتیجه، چنین افرادی که از معاصی و گناه دوری می کنند، بهره مند از روحی متعالی و عزتی ماندگار خواهند شد.

4. بی نیازی از مردم

یکی از عوامل عزتمندی، بی نیازی از مردم است که در کلام نورانی امام باقر علیه السلام تبلور یافته است: «الیاس مما فی ایدی الناس، عز للمؤمن فی دینه؛ [15] چشم نداشتن به دست مردم، موجب عزت دینی مؤمن است.»
لقمان حکیم در نصیحت به فرزندش عزت در دنیا و آخرت را این گونه تبیین می نماید: «ان اردت ان تجمع عز الدنیا فاقطع طمعک مما فی ایدی الناس، فانما بلغ الانبیاء والصدیقون ما بلغوا بقطع طمعهم؛ [16] اگر می خواهی عزت دنیا را به دست آوری، طمع خویش را از آنچه در دست مردم است، قطع کن؛ زیرا پیامبران و صدیقان به سبب بر کندن طمع خود، به آن مقامات رسیدند.»
همچنین امام صادق علیه السلام می فرماید: «لایزال العز قلقا حتی یاتی دارا قداستشعر اهلها الیاس مما فی ایدی الناس فیوطنها؛ [17] عزت پیوسته بی قراری می کند تا به خانه ای در آید که اهلش چشم طمع به دست مردم نداشته باشند، پس در آنجا مستقر می شود.»
در پرتو حاکمیت نظام مقدس مهدوی، استغنا و بی نیازی از مردم فراگیر خواهد شد و در سایه همین بی نیازی است که مردمان آن زمان دارای روحیه عزت و مناعت طبع خواهند شد.

5. فراوانی نعمت
از جمله اموری که با عزت جامعه اسلامی در عرصه دنیا مرتبط است و در زمان ظهور جلوه ای آشکار خواهد داشت، فراوانی نعمت های مادی است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «یکون فی امتی المهدی ... یتنعم امتی فی زمانه نعیما لم یتنعموا مثله قط؛ [18] مهدی در امت من است ... و امت من در زمان او به نعمت هایی دست می یابند که به مثل آن در هیچ زمانی دست نیافته باشند.»
امام صادق علیه السلام در مورد گسترش نعمات مادی و بی نیازی مردم می فرماید: «ان قائمنا اذا قام اشرقت الارض بنور ربها ... ویطلب الرجل منکم من یصله بماله ویاخذ منه زکاته، فلا یجد احدا یقبل منه ذلک واستغنی الناس بما رزقهم الله من فضله؛ [19] هنگامی که قائم ما قیام کند، زمین به نور پروردگار خویش بدرخشد ... و شخصی از شما به جستجوی فردی برمی آید که از مال خود به او بدهد و آن شخص زکات او را بگیرد، اما هیچ کس را نمی یابد که از او قبول کند؛ چون مردمان به دلیل اینکه خداوند با فضل خویش آنها را روزی داده است، بی نیاز شده اند.»

6. رعایت انصاف
رعایت انصاف میان مردمان، از دیگر عوامل عزت نفس می باشد.
امام علی علیه السلام در مورد خصیصه انصاف فرمود: «الا انه من ینصف الناس من نفسه لم یزده الله الا عزا؛ [20] بدانید که هر کس با مردم به انصاف رفتار کند، خداوند جز بر عزت او نیفزاید.»

در دوران سبز زندگی؛ یعنی در دوران ظهور ولی عصر علیه السلام که بشر حیات بهاری خود را تجربه خواهد نمود، آن حضرت شرایط را به گونه ای فراهم خواهد کرد که مردم اهل انصاف و رعایت حال همدیگر باشند.
امیر مؤمنان علیه السلام در مورد امام زمان علیه السلام می فرماید: «والقی الرافة والرحمة بینهم فیتواسون ... ولایعلو بعضهم بعضا ویرحم الکبیر الصغیر ویوقر الصغیر الکبیر؛ [21]
در میان مردم، مهربانی و همدلی برقرار می کند، پس مردمان در پرتو آن، همدیگر را همیاری می کنند ... و بر یکدیگر برتری طلبی ندارند؛ بزرگ تر به کوچک تر رحم می کند و کوچک تر به بزرگ تر احترام می گذارد.»
فرجام سخن را با دعا به درگاه الهی و آرزوی رسیدن به عزت و کرامت راستین در پرتو حکومت جهانی مهدوی که امید هر انسان عزتمند و کرامت خواه است، به پایان می بریم:
«اللهم انا نرغب الیک فی دولة کریمة تعز بها الاسلام واهله وتذل بها النفاق واهله وتجعلنا فیها من الدعاة الی طاعتک؛ [22] خداوندا! ما از تو دولت ارزشمندی را خواهانیم که با آن، اسلام و اهلش را عزت بخشی و نفاق و اهلش را خوار گردانی و ما را در آن دولت، از دعوت کنندگان به فرمانبرداری از خود قرار دهی.»

پی نوشت:
1- کنزالعمال، ص 43101 و میزان الحکمه (ترجمه فارسی)، ج 8، ص 3738 .
2- میزان الحکمه (ترجمه فارسی)، ج 8، ص 3738 و غررالحکم، ص 4056 .
3- الامام المهدی، ص 34 و 265 .
4-ارشاد مفید، ص 343; نور الابصار، ص 172 و بحارالانوار، ج 52، ص 192 .
5- توبه/33 .
6- نورالثقلین، ج 2، ص 211 .
7- بحارالانوار، ج 70، ص 285 .
8- نهج البلاغه، خ 195 و 371 .
9-عقدالدرر، ص 145، باب 7 و معجم الاحادیث الامام المهدی، ج 3، ص 295 .
10- تنبیه الخواطر، ج 1، ص 51 .
11- غررالحکم، ص 677 .
12- بحارالانوار، ج 51، ص 75; الملاحم و الفتن، ص 56 و الغیبه، شیخ طوس، ص 114 .
13- الملاحم و الفتن، ص 54 و منتخب الاثر، ص 474 .
14- اصول کافی، ج 1، ص 333; بحارالانوار، ج 52، ص 127 و منتخب الاثر، ص 496 .
15- الکافی، ج 2، ص 149 .
16- بحارالانوار، ج 5، ص 323 و قصص الانبیاء، ص 244 .
17- کشف الغمة، ج 2، ص 417 .
18- بحارالانوار، ج 51، ص 78 .
19- همان، ج 52، ص 337 .
20- الکافی، ج 2، ص 144 .
21- بحارالانوار، ج 52، ص 385 .
22-کتاب اقبال، دعای بعد از نماز عید فطر، ص 293 .