دیدگاه اجتماعی نقش اجتماعی بانوان عصر ظهور: بانوان همانگونه که در تربیت و پرورش خود تلاش می کنند وظایف مهمتری نیز برعهده دارند که همان دگر سازی است.
بانوان در اجتماع در زمینه های مختلف ( فرهنگی ، سیاسی، اقتصادی،...) نقشی زیر ساختی بر عهده دارند. همچنین در این عرصه نیز با الگو برداری از خانم فاطمه زهراسلام الله عليها در راه رسالت ها و وظایف خود قدم برمی دارند. بانوان عصرظهور در راه دیگرسازی و زمینه سازی این انقلاب عظیم در حوزه ی مسئولیتی خود (خانواده ،مدرسه ،دانشگاه و...) همواره فعال اند.
نقش اجتماعی بانوان عصرظهور را میتوان به چند دسته تقسیم کرد: اساسی ترین حوزه فعالیت بانوان ، خانواده است که رکن اساسی جامعه را تشکیل می دهد.
خانواده : زن ، رکن اساسی و عنصر اصلی خانواده است و اسلام برای نقش زن در خانواده، اهمیت فراوانی قائل است؛ زیرا با پای بندی زن به خانواده و تربیت فرزندان در آغوش پر مهر مادر، نسل ها در آن جامعه، بالنده و رشید خواهند شد . امروزه اندیشوران مسائل انسانی به اهمیت خانواده و نقش آن در سلامت جامعه پی برده اند. آنها معتقدند که اجتماع سالم، تنها با داشتن خانواده سالم، امکان پذیر است، چرا که شخصیت روحی انسان، در دامان مادر به رشد و بالندگی می رسد . چون رابطه صمیمی بین مادر و فرزندان، محیط خانه را به پناهگاهی امن تبدیل می کند که فرزندان در آن به آرامش می رسند و احساس امنیت می کنند. و اگر چنین رابطه و پناهگاهی نباشد، باعث دوستی های نامناسب و از بین رفتن امنیت خانواده و جامعه می شود و رسالت زنان در دوران انتظار برای زمینه سازی ظهور نیمه تمام می ماند.
زنی که راه خیر وخوبی را انتخاب می کند و خود را گوهری با ارزش می داند باعث صعود جامعه میشود او جامعه را به سوی اهداف والایی که امام زمان ارواحنا له الفداء می خواهد سوق می دهد بانوان در خانواده مادران نسل آینده و همراه همسران خود هستند.
یک زن مسلمان در زندگی خود باید یک الگوی کامل داشته باشد الگویی مانند حضرت زهرا سلام الله علیها او نمونه کاملی برای یک زن مسلمان است الگوی خردمندی، فرزانگی، عبادت، تربیت فرزندان.
مادران نسل آینده: حضرت علی عليه السلام می فرمایند: « مرد، مدیریت خانواده را بر عهده دارد و زن ، مدیریت داخل خانه را.» [1]
سخن حضرت علیعليه السلام به ارزش خانه داری و محیط داخل خانه اشاره دارد. زیرا محیط داخل خانه محیط رشد و بالندگی فرزندان و آرامش همسر است . امر مهمی که این روزها زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد. مادران در اسلام شأن و منزلت و جایگاهی ویژه دارندو مادر چنان مقدس است که پاداش آن با بهشت خداوند برابری می کند.
پیامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند:« اَلجَنَّهُ تَحتَ اَقدامِ الأُمَّهاتِ» [2]
مادر از هر سازنده ای ، سازنده تر و باارزش تر است، چون می تواند یک انسان والا و با روحیه و ایمانی پاک، تحویل جامعه دهد، ولی دیگران قابلیت چنین کاری را ندارند. مادر می تواند با رعایت و دقت در تربیت، موجودی را تحویل جامعه دهد که از لحاظ روحی، یک انسان سالم باشد . چرا که فرزندان با شیره جان مادر رشد میابند و در سایه او به تعالی می رسند.
مادران علاوه بر محبت و شکیبایی با بصیرت و عفاف و تقوای خود فرزندان را به تعالی می رسانند. بیشتر شخصیت فرزندان در خانواده در کنار مادر و توسط وی شکل می گیرد در نتیجه مادران با الگو برداری مناسب از ائمه اطهارعليه السلام فرزندانی را تربیت می کنند خردمند وفرزانه با بصیرتی عمیق که هر یک ازآنها خود را سربازان امام زمان ارواحنا له الفداء بدانند. این امر در سایه مادرانی مهدی باور و منتظر انجام پذیر است.
از آنجا که فرزندان از مادران خود تأثیر می پذیرند ، چه بهتر که این تأثیر پذیری در راه دین و اسلام باشدنه بر ضد آن.آنها مهدی باوری را سر لوحه برنامه تربیتی خود قرار می دهند و تربیتی اصولی را در پیش می گیرند .آنها فرزندانی باایمان و جهادگر وآماده شهادت در راه امام خویش تربیت می کنند.
حکومت و قیام حضرت مهدی امام زمان ارواحنا له افداء یاران خاصی می خواهد که در زمان ظهورش در رکابش جانفشانی کنند. پرورش این یاران نیاز به زنانی پاک وسلحشور دارد که تابع رهبر و مولای خود باشند.
همراه همسران: نقش دیگری که بانوان عهده دار هستند همسرداری است. از این نقش به عنوان جهاد زن یاد می شود.چرا که با همسرداری مناسب و اصولی خانواده را از خطر قرار گرفتن در دام گناهان حفظ می کند و جامعه نیز نسبت به فساد ایمن می شود. حضرت علی عليه السلام می فرماید: جهاد زن، شوهرداری در بهترین شکل آن است[3]بانوان با الگو گرفتن از زندگی مشترک حضرت فاطمه زهراسلام الله عليها و نوع رفتار وی با حضرت علی عليه السلام می توانند به بهترین شکل ممکن وظیفه همسرداری را به انجام برسانند . اما متأسفانه امروزه کار در خارج از محیط خانه رایج تر از خانه داری و همسرداری است.
زن آرامش بخش زندگی مرد است و به محیط خانه شادی می بخشد. خستگی ها ناراحتی ها را از همسر خود دور می کند . در سختی ها در کنار همسر خود می ایستد و با ارضای تمایلات و نیازهای همسر توجه او را به خارج از خانه از بین می برد و فساد اجتماعی را کاهش می دهد . آرامش مرد باعث می شود تا تصمیم گیری های او در هر زمینه ای با توجه ، عاقلانه و با ایمان باشد. با همسرداری مناسب زن می تواند همسر خود را در راه رسیدن به تعالی دینی نیز یاری دهد. هر نوع رفتاری را که همسران با یکدیگر دارند ، فرزندان الگو برداری می کنند.
مدرسه : این مرحله از زندگی انسان زمانی است که مادر تا حدی روی شخصیت فرزند خود تاثیر گذاشته . یک زن به عنوان مادر نمونه و حال به عنوان معلم و مربی نمونه میتواند شخصیت کودک را شکل دهد و این مسئولیت خطیری است که به عهده دارد، در این سن کودک آنقدر رشد کرده که مفاهیم را درک کند و او آمادگی یادگیری مطالب را دارد پس باید به او مطالب خوبی بیاموزیم وآینده ای روشن برای او رقم بزنیم ، بنابراین اسلام برای آموزش وتربیت انسانها تاکید بسیاری بر محیط سالم دارد و این محیط سالم را نخواهیم داشت مگر با افرادی ، چون زنان و مردان با ایمان و با تقوا که در زندگی فرزندانی صالح پرورش می دهند و در جامعه و مدرسه آینده سازانی صالح و زمینه سازان ظهور میسازند.
از این رو معلمی را شغل انبیاء گفته اند که کار انبیاء هدایت و راهنمایی مردم به خیر و خوبی و دوری از بدیها ست و معلم هم دقیقاً همین وظیفه را دارد او کودک را راهنمایی میکند و حتی قادر است آینده او را شکل دهد.
جامعه : زن، سازنده زیربنای اخلاقی جامعه است. زن، پایه های اخلاقی را در ذهن فرزندان، استوار می سازد و با تربیت اخلاقی خود، انسان هایی را تحویل جامعه می دهد که بتوانند در آینده جامعه، نقش مهمی را ایفا کنند و جزء گروه منتظران راستین باشند .
پس یک زن در جامعه ریاست می کند او قادر است پایه های خوشبختی یا بدبختی مردان جامعه را بنا کند . او می تواند جامعه ای پاک با افرادی صالح پدید آورد .
زن در طول زندگیش نقشهای مختلفی را به عهده می گیرد که اگر این نقشها به انسانیت انسان کمک کند فرد می تواند زمینه ساز ظهور باشد.
از جمله مسئولیت های زنان در جامعه اسلامی و منتظر، ایجاد انگیزه و امید در جوان منتظر و ایجاد زمینه برای خودسازی و رشد معنوی جوانان است که زمینه تلاش و ایثارگری را در او به وجود خواهد آورد. زنان می توانند با برنامه های مناسبی که ایجاد می کنند سمبلی برای ایجاد تحول فرهنگ، اتحاد، پایداری در زمان، اتصال به رهبر و حضور در صحنه های اجتماعی برای جوانان در جامعه باشند. زنان باحجاب اسلامی خود (که نمونه بارز یک زن مسلمان و باایمان است) می توانند در جامعه، الگویی برای دختران، زنان و منتظران ظهور باشند. چون انتظار به منزله دیدگاهی جامع و فراگیر می تواند تمامی انگیزه های افراد را تحت پوشش قرار دهد و زمینه رشد آنها را فراهم سازد. حجاب یک زن مسلمان، لباس این انتظار است که او با انتخاب ظاهری معنوی، هم چون سربازی لبیک گو به ندای مذهب پاسخ می دهد و با این کار خود و جامعه را در تحولی بزرگ، سهیم و آماده می داند .
زن مسلمان، با حجاب اسلامی خود می تواند جامعه را به بهترین نحو آماده ظهور کند او حتی از این طریق می تواند امر به معروف ونهی از منکر کند .
حفظ حجاب و ارزش انسانی زن از مهم ترین عوامل موفقیت زن در اجتماع به مثابه انسان است که می تواند حضور او را در کنار مردان، یکسان قرار دهد و موفقیت او را در عرصه های مختلف تضمین نماید وگرنه زن هم چون کالایی بی ارزش در کنار سایر کالاها قرار خواهد گرفت .
حضور زنان در اجتماع، برای زمینه سازی ظهور، در صورتی مورد قبول امام زمان ارواحنا له الفداء است که مطابق با موازین اسلامی باشد .
مهم ترین وظیفه زنان در این زمینه، رعایت تقوا و گسترش عفاف و تقوا در جامعه است .
زنان همواره در دفاع از اسلام و ارزش های اسلامی مشارکت داشته اند و در پیروزی انقلاب اسلامی نیز سهم قابل ملاحظه ای ایفا نمودند .
آنها با دعوت دیگران به خیر و نیکی می توانند اولین قدم را در زمینه سازی حکومت منجی عالم بشریت بردارند. زیرا دعوت به خیر و نیکی عرصه را بر بدی ها تنگ کرده و تمایل به آنها را کاهش می دهد. خداوند متعال نیز در قرآن کریم به این نکته اشاره نموده اند.« یَدعوُنَ إلی الخَیر» [4] . این امر سبب سلامت و تعالی جامعه شده و مانع گسترش گناه می شود.بهترین روش این دعوت ،دعوت عملی است.
امام صادق عليه السلام می فرمایند: « دعوت کننده مردم باشید اما نه با زبان، بلکه با پارسایی، تلاش، نماز و نیکی، که این رفتارها خود دعوت کننده هستند. [5]
دعوت با زبان و گفت وگو ، کتاب و مقاله، شعر، تصویر، فیلم و ... بعد از دعوت عملی صورت می گیرد.
امر به معروف و نهی از منکر یکی دیگر از وظایف بانوان عصر ظهور شمرده می شود. هدف اصلی از قیام امام حسین عليه السلام امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح اوضاع نابسامان امت جدشان پیامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بیان شده است .
اصلاح نابسامانی ها در پناه امر به معروف و نهی از منکر انجام می گیرد.
حضرت علیعليه السلام در وصیت خود به امام حسن عليه السلام و امام حسین عليه السلام می فرمایند: « امر به معروف ونهی از منکر را ترک نکنید که افراد شرور و بدکار جامعه بر شما مسلط می شوند و آن گاه هر چه دعا کنید به اجابت نرسد. [6]
در برابر ناهنجاری های بی منطق جامعه نباید سکوت کنند بلکه باید به واجبات و مستحبات تشویق و از محرمات و مکروهات نهی کنند. افرادی که امر به معروف و نهی از منکر را انجام می دهند در خیر و خوبی جامعه شریک می شوند و نزد خداوند پاداش آن خوبی را خواهند داشت.
امام صادق عليه السلام درباره افرادی از قوم بنی اسرائیل[7]فرمودند: « گروهی از اینان هرگز در کارهای گناهکاران شرکت نداشتند اما هنگامی که آنها را ملاقات می کردند به روی آن ها می خندیدند و با آنان مأنوس می شدند.» [8]
رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمودند:« هرکس به کار نیکی امر با از کار بدی بازدارد یا مردم را به خیر راهنمایی کند یا به نحوی موجبات تشویق آن ها را فراهم سازد. در آن عمل سهیم و شریک است. و همچنین ، هرکس امر به کار بد کند یا دیگران را بدان راهنمایی و تشویق نماید، او نیز شریک است. [9]
دوری جامعه از فساد و فحشا در جوار امر به معروف ونهی از منکر امکان پذیر است. در صورت مشاهده رفتاری اشتباه و نامناسب و سکوت کردن در برابر آن، آن رفتار مانند یک بیماری مُسری به افراد دیگر جامعه نیز سرایت می کند و رفته رفته تمامی جامعه به فساد آلوده شده و از راه خود که راه مهدویت است جدا می شود. بانوان با امر به معروف و نهی از منکر می توانند از سرایت و انتشار رفتارهای ناپسند در جامعه جلوگیری کنند. زیرا در صورت فراگیر شدن این ناهنجاری ها برای مدت های طولانی هیچ خانواده ای در جامعه از اثرات زیانبار آن در امان نخواهد ماند.
امام علی عليه السلام می فرمایند: « تمام کارهای نیک ، حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر چون قطره ی آبی است در برابر دریای پهناور.» [10]
زنان در زمان ظهور: طبق بعضی روایات نقش زنان در زمان ظهور حضرت به نقش زنان در زمان پیامبر تشبیه شده،[11] و وظائفی همچون پرستاری و رسیدگی به مجروحان ، رساندن آب و غذا ، تهیه دارو ، تعمیر تجهیزات ، انتقال شهداء و....... را به عهده دارند.
در بعضی روایات آمده که تعدادی از زنان از مدیران و کارگزاران حکومت امام زمان ارواحنا له الفداء خواهند بود و در پستهای مدیریتی فعالانه نقش خواهند داشت .
زنانی که در حکومت حضرت حجت ارواحنا له الفداء هستند به چند دسته تقسیم می شوند:
۱) زنان هم عصر ظهور: اولین گروه از زنان که به محضر امام می رسند کسانی هستند که در آن زمان زندگی می کردند ، که با دیگر یاران خدمت امام می آیند ، که در این باره دو روایت است :
" ام سلمه از پیامبر روایت کرده که فرمود : در آن هنگام پناهنده ای به حرم امن الهی پناه می آورد و مردم همانند کبوترانی که از چهار سمت به یک سو هجوم می برند به سوی او جمع می شوند تا اینکه در نزد آن حضرت سیصد و سیزده نفر گرد می آیند ، که برخی از آنان زن می باشند که بر هر جبار و جبارزاده ایی پیروز می شوند."
" همچنین جابر از امام باقر علیه السلام نقل می کند که : به خدا سوگند ، سیصد و بالاتر از ده نفر می آیند که پنجاه نفر از این عده زن هستند که بدون هیچ قرار قبلی در مکه کنار یکدیگر جمع خواهند شد . این است معنی آیه شریفه : هر کجا باشید خداوند شما را حاضر می کند ، زیرا او بر هر کاری تواناست . "[12]
۲) زنان آسمانی: زنان آسمانی چهارصد بانوی برگزیده هستند که خداوند برای حکومت جهانی حضرت حجت ارواحنا له الفداء در آسمان ذخیره کرده است و با ظهور حضرت به همراه حضرت عیسی علیه السلام به زمین می آیند . [13] اما هیچ مطلب دیگری درباره این چهارصد بانوی آسمانی موجود نیست .
۳) زنان رجعت کننده: این گروه کسانی هستند که در گذشته رحلت کرده اند و آنان زنان مومنی بوده اند که خداوند به برکت ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) آنها را زنده می کند و بار دیگر به دنیا رجعت خواهند کرد . نام و نشانی بعضی از این زنان در روایات آورده شده ، که آنها برای مداوای مجروحان جنگی و سرپرستی بیماران به دنیا باز می گردند. مفضل بن عمر از امام صادق روایت کرده که :" همراه قائم آل محمد سیزده زن خواهند بود . گفتم آنها را برای چه کاری می خواهد؟
فرمود : به مداوای مجروحان پرداخته و سرپرستی بیماران را به عهده خواهند گرفت .
عرض کردم نام آنها را بفرمایید . فرمود :"قنواء (دختر رشید هجری ) ، ام ایمن ، حبابه والبیه ، سمیه( مادر عمار – همسر یاسر) ، زبیده ام خالد احمسیه( به نقلی زن هارون الرشید) ، ام سعید حنفیه ، صیانه ماشطه ، ام خالد جهنیه" . [14]
در این روایت امام صادق نام نه نفر از آن زنان را نام می برد و در کتاب خصایص فاطمیه به نام " نسیبه (دختر کعبه مازینه) " و در کتاب منتخب البصائر به نام " وتیره و احبشیه" اشاره شده است . [15]
نتیجه گیری: ایمان و معرفت به امام زمان ارواحنا له الفداء اولین قدم در راه رسیدن به هدف است. بانوان در راه رسیدن به این هدف (ظهور آقا امام زمان ارواحنا له الفداء) پر مسئولیت ترین افراد جامعه هستند. آن ها با تعلیم و تربیت خود در اصل زمینه سازی برای ظهور را کلید زده اند. پس زمینه سازی برای ظهور در درجه اول از درون خانواده و با کوشش بانوان انجام می گیرد تا رفته رفته این زمینه سازی وسیع تر شده و جامعه را تحت الشعاع قرار می دهد. آن زمان هر شخص خود می تواند یک راهنما وزمینه ساز ظهور باشد.
بانوان منتظر با تربیت و آموخته های خود به فرزندان سربازانی آماده و برومند را پرورش می دهند که هر لحظه پیام امام خویش را لبیک می گویند.
یاران امام ، پیشتازان تحول جهانی و سازندگان تمدن متعالی اسلامی اند.
معرفت، محبّت و انتظار سه کلمه ی زیبا که با نام مهدی ارواحنا له الفداء در خاطر ما زنده می شود. انتظار، بدون محبّت و محبّت ، بدون معرفت بی معناست.
[1]من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۳۹
[2]مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۱۸۰
[3]نهج البلاغه، کلمات قصار،شماره۱۳۶ (جهادُالمَرءِ حُسنُ التَّبَعُّل.)
[4]قرآن کریم، سوره آل عمران، آیۀ ۱۰۴
[5]کافی، چاپ اسلامیه، ج ۳، ص ۱۲۸
[6]نهج البلاغه، نامه ی ۴۷
[7]اشاره به قرآن کریم، سوره مائده ، آیه های ۷۸-۷۹
[8]تفسیر برهان ، ج ۱ ، ص ۴۹۲
[9]تفسیر نمونه ، ج ۴، ص ۳۹
[10]نهج البلاغه، حکمت ۳۷۴
[11]نجم الدین طبسی، چشم اندازی به حکومت امام مهدی(علیه السلام)، ص۷۶
[12]بقره ، آیه۱۴۸
[13]علی کورانی عاملی ، المعجم الموضوعی الام المهدی ف ص۶۵۹
[14]علی کورانی ، هوان ، ص ۳۴۹
[15]محلاتی ، ذبیح الله ، ریاحین الشریعه ، دار الکتب الاسلامیه ، ج ۴ ، ص ۴۱
بانوان عصر ظهور امام،ویژگی ها و رسالت ها -قسمت دوم