خطبه یکصد نهج‌البلاغه درباره پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بيت علیه السلام مى‏ باشد. امام علی علیه السلام در این خطبه می فرمایند: ستايش مخصوص خداوندى است كه فضل خويش را در مخلوقات منتشر ساخته و دست جود و سخايش را به سوى آنان گشوده، او را در تمام كارهايش مى‏ ستائيم و براى‏ مراعات حقوقش از او يارى مى‏ طلبيم. گواهى مى‏ دهيم جز او معبودى نيست و محمد صلی الله علیه و آله و سلم بنده و فرستاده اوست. او را براى اجراى اوامر و بيان و فرمان و ذات و صفاتش فرستاد.
او با امانت رسالت‏ خويش را انجام داد و با راستى و درستى به راه خود رفت و پرچم‏ حق را در ميان ما به يادگار گذارد. پرچمى كه هر كس از آن پيشى گيرد از دين خارج شود و آن كس كه از آن عقب بماند هلاك گردد و هر كس كه از آن جدا نشود به او رسد. راهنماى اين پرچم با تانى سخن می‌گوید و دير به پاى مى‏ خيزد.
اما به هنگامى كه به پا خواست‏ به سرعت پيش مى‏ رود و هر گاه شما تحت فرمان او درآمديد و رهبرى او بر شما مسلم شد، متأسفانه دوران او سپرى شده و مرگ‏ او فرا مى‏ رسد و بعد از او بايد مدتى انتظار باشيد تا اينكه خداوند شخصى را برانگيزد كه شما را جمع‏ كند و پراكندگى شما را به هم پيوند بخشد.
به چيزى كه نيامده دل نبنديد و از آنكه گذشته‏ است مأيوس و نگران نباشيد؛ چه اينكه آن كس كه پشت كرده ممكن است‏ يكى از پاهايش‏ بلغزد و ديگرى برقرار ماند، سپس هر دو با هم به جاى خود برگردند و برقرار مانند.[۲] آگاه باشيد آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم همانند ستارگان آسمانند كه هرگاه يكى از آن‌ها غروب كند ستاره ديگرى طلوع مى ‏كند. گويا مى‏ بينيم در پرتو خاندان پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم نعمتهاى خدا بر شما تمام شده و شما به آنچه آرزو داريد رسيده‏ ايد.
امام علی علیه السلام می فرمایند: بار خدايا! همواره بايد در روى زمين تو حجتى براى بندگانت داشته باشى تا خلق را به دينت راهنمايى كند و علم تو را به آن‌ها بياموزد تا حجّت تو تباه نشود و پيروان اولياء تو بعد از آنكه آن‌ها را هدايت كرده ‏اى دوباره گمراه نگردند. [حجت تو] يا ظاهر و آشكار خواهد بود كه اطاعت او را نمى ‏كنند و يا از ديده ‏ها نهان خواهد بود كه مردم در انتظار او به سر مى ‏برند.
اگر شخص و جسم او در حال هدايت مردم از آنان غائب باشد علم و آدابش در قلب‏هاى عاشقان حق پايدار است و آن‌ها به آن علم و آداب پايبند هستند و به آن عمل مى ‏كنند.
بارخدايا آرى! زمين از امامى كه قيام بر حق كند خالى نخواهد ماند. او يا آشكار و شناخته شده است يا ترسان و پنهان است تا حجت‏ها و دليل‏هاى روشن خدا (يعنى اصول و احكام دين و تعاليم انبياء) از بين نرود. اما اينكه ايشان چند نفرند و كجايند؟
به خدا سوگند از نظر تعداد آن‌ها بسيار كم هستند ولى از جهت منزلت و بلندمرتبگى در نزد خداوند بسيار بزرگوارند. خداوند به وسيله ايشان حجت‏ها و دليل‏هاى روشن خود را حفظ مى‏ كند… آنان خلفا و نمايندگان خدا در روى زمين هستند و مردم را به سوى دين و احكام و مقررات او دعوت مى‏ كنند.
در لابه لاى سخنان على بن ابيطالب‏ علیه السلام روايات زيادى در زمينه معرفى نسب امام زمان‏ ارواحناله الفداء به چشم مى‏ خورد كه به يك بيان مجموعه اين قبيل از روايات به سه دسته تقسيم مى‏ شوند. در بخشى از آن‌ها او را فرزند خودشان معرفى مى‏ كنند، در قسمتى ديگر آن حضرت را از فرزندان حضرت فاطمه سلام الله علیها و بالاخره در دسته‏ اى از روايات حضرت مهدى‏ ارواحناله الفداء را از اولاد امام حسين‏ علیه السلام معرفى كرده‏ اند.
امام محمد باقر علیه السلام مى‏ فرمايند: اميرالمؤمنين على بن ابيطالب‏ علیه السلام وقتى كه از جنگ نهروان به كوفه برگشتند براى مردم خطبه‏ اى خواندند… در آن خطبه نخست خدا را سپاس گفتند و درود به روان پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرستادند و نعمت‏هايى را كه خداوند به رسولش و بر خود آن حضرت عنايت كرده است يكى يكى شمردند سپس در ادامه فرمودند: از جمله نعمت‏هاى خداوند بر من آن است كه مهدى اين امت از فرزندان من است. زربن حبيش شنيد كه على بن ابيطالب‏ علیه السلام مى‏ فرمود: مهدى مردى از ما اهل بيت و از فرزندان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.
حضرت امام رضا علیه السلام از پدر بزرگوارش موسى بن جعفر علیه السلام و او نيز از پدرش… او از امام حسين‏ علیه السلام و آن حضرت از اميرالمؤمنين على بن ابيطالب‏ علیه السلام روايت كرده است كه آن حضرت خطاب به امام حسين‏ علیه السلام فرمودند: نهمين فرزند تو اى حسين! قائم بر حق مهدى ارواحنا له الفداء است…
به اعتقاد شيعه، امام زمان‏ ارواحنا له الفداء از طريق تشكيل حكومت جهانى بر اساس تعاليم عاليه اسلام تمام نارسايى ‏ها را از سرتاسر عالم برطرف خواهد كرد و عدل و داد را در روى زمين مستقر خواهد ساخت. در سخنان پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم و هر يك از ائمه اطهار علیه السلام درباره ويژگى‏ هاى حكومت حضرت مهدى‏ ارواحنا له الفداء و كارهايى كه در آن دوره انجام خواهد يافت مطالب زيادى به چشم مى‏ خورد كه مجموعه آن‌ها تصوير بسيار روشنى از يك حكومت اسلامى كامل را نشان مى‏ دهند.
به عنوان نمونه به بعضى از رواياتى كه در اين زمينه از اميرالمؤمنين علیه السلام نقل شده است اشاره مى ‏گردد: عبدالله بن مروان روايت كرده است كه على‏ بن ابيطالب‏ علیه السلام فرمودند: حضرت مهدى‏ علیه السلام سی يا چهل سال زمام امور مردم را در دست خواهند داشت.
[امام زمان‏ ارواحنا له الفداء وقتى كه ظهور كند] هواهاى نفسانى را به هدايت و رستگارى برمى ‏گرداند در آن روزگارى كه مردم هدايت الهى را به متابعت هواهاى نفسانى درآورده باشند. آرا و انديشه ‏هاى مردم را تابع قرآن مى ‏كند در آن روزگارى كه آن‌ها قرآن را تابع آراء و انديشه‏ هاى خود كرده ‏اند… او به شما نشان خواهد داد كه عدالت در كشوردارى چگونه است. همچنين او تعاليم فراموش شده قرآن و سنت را زنده خواهد ساخت.
اميرالمؤمنين‏ علیه السلام فرمودند: …حضرت مهدى‏ علیه السلام برده مسلمان را نخواهد واگذاشت مگر اينكه آنرا خريده و آزاد خواهد ساخت و بدهكارى نخواهد ماند مگر آنكه بدهى او را پرداخت خواهد نمود. مظلمه و حقى به گردن و ذمه هر كس كه باشد آن را به صاحب حق بازخواهد گرداند.
كسى كشته نمی‌شود مگر اينكه ديه آن را خواهد پرداخت. هیچ‌کسی كشته نخواهد شد مگر اينكه بدهی‌های او را آن حضرت پرداخت خواهد نمود و خانواده‌اش را همانند ساير افراد جامعه اداره خواهد كرد تا زمين را از عدل و داد پر كند به همان صورتى كه پيش از آن از ظلم و بيداد پر شده باشد.