خداوند آدم را خليفه خود در تمام زمين قرار داد و او را وارث آن ساخت و چنين فرمود: إِنِّي جاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً؛[1]همانا من در زمين جانشينى قرار مى‏دهم. و خداوند حضرت حجّت‏ ارواحنا له الفداء را نيز وارث زمين، و خليفه خود در زمين قرار خواهد داد، چنان‏كه از حضرت ابى عبد اللَّه صادق‏عليه السلام مروى است كه در تفسير آيه: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الأَرْضِ؛[2]. خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده‏اند و كارهاى شايسته انجام داده‏اند وعده داده كه آنان را در زمين خلافت بخشد. فرمود: او قائم و اصحابش مى‏باشند و هنگام ظهورش در مكّه در حالى كه دست بر صورت مى‏كشد، مى‏گويد: اَلْحَمْدُ للَّهِِ الَّذِي صَدَقَنا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الأَرْضَ...؛ [3] سپاس خداوندى كه وعده‏اش را درباره ما راست گردانيد و زمين را به ميراث ما درآورد.[4]

و در حديث مفضّل آمده كه: خروج مى‏كند در حالى كه ابرى بالاى سرش سايه افكنده و در آن منادى ندا مى‏كند: اين مهدى خليفه خدا است، از او پيروى كنيد.



گريه آدم‏عليه السلام: از پيامبرصلى الله عليه وآله آمده كه فرموده آدم‏عليه السلام آن‏قدر بر فراق بهشت گريست تا اين‏ كه اشك از دو گونه‏اش مانند ابر جارى شد. [5] از امام صادق‏عليه السلام نيز همين معنى روايت شده است. [6]

حضرت قائم‏عليه السلام نيز مانند آدم گريه بسيار دارد، چنان‏كه در زيارت ناحيه از آن حضرت است كه - خطاب به جدّش حسين‏عليه السلام - مى‏گويد: شب و روز برايت ندبه مى‏كنم و به جاى اشك بر تو خون مى‏گريم

درباره آدم‏عليه السلام آيه نازل شده كه: خداوند تمام اسم‏ها را به آدم تعليم فرمود. [7] و امّا قائم ارواحنا له الفداء خداوند آنچه به آدم آموخت به او نيز آموخته و اضافه بر آن هم مطالب ديگرى آموخته است، چه اين‏كه آدم بيست و پنج حرف از اسم اعظم را آموخته بود چنان‏ كه در حديث آمده و پيغمبر اكرم‏صلى الله عليه وآله هفتاد و دو حرف از آن را آموخت، و تمام امورى كه خداوند متعال به پيامبرش داده، به اوصياى آن حضرت نيز داده شده تا به مولاى ما حضرت قائم ارواحنا له الفداء و در خبر صحيحى ثقة الاسلام كلينى از حضرت امام صادق‏عليه السلام مروى است كه فرمود: آن علمى كه بر آدم‏عليه السلام نازل شد ديگر برداشته نشد، و هيچ عالمى نمرده مگر اين‏كه علمش را به ارث گذاشته است، زمين بدون عالم باقى نمى‏ماند. [8]

آدم‏عليه السلام زمين را با عبادت خدا زنده كرد، پس از آن‏كه جنّيان با كفر و طغيانشان آن را ميرانده بودند. قائم‏عليه السلام نيز زمين را با دين خدا و عبادت و عدالت و برپايى حدودش زنده خواهد كرد، بعد از مردن آن به كفر و معصيت اهل زمين.

در بحار از حضرت ابوجعفر باقرعليه السلام درباره آيه: يُحْيِي الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها؛ [9] زمين را پس از مرگ آن زنده مى‏سازد.

آمده كه فرمود: خداوند - عزّوجلّ - به وسيله قائم‏عليه السلام زمين را بعد از مرگش زنده گرداند و منظور از مرگ آن، كفر اهل آن مى‏باشد كه كافر در حقيقت مرده است[10]

و در وسائل درباره آيه: يُحْيِي الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها آمده كه حضرت ابوابراهيم موسى بن جعفرعليهما السلام فرمود: به وسيله باران احيا نمى‏كند، بلكه خداوند مردانى برمى‏انگيزد كه عدالت را زنده مى‏كنند، و زمين به خاطر احياى عدالت، زنده مى‏شود، و به درستى كه اگر يك حدّ در زمين برپا شود، سودمندتر از چهل روز باران است. [11]

و در همان كتاب از پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله منقول است كه فرمود: يك ساعت امام عادل بهتر است از عبادت هفتاد سال، و يك حدّ كه براى خدا در زمين برپا شود سودمندتر است از چهل روز باران.

با اين همه تا كى و تا چند، آدم و قائم را با هم مقايسه كنم در حالى كه آدم به خاطر قائم خلق شد.

إِنَّ الَّذِي‏ خَلَقَ المَكارِمَ حازَها

فِي صُلْبِ آدَمَ لِلإِمامِ الق‏آئِمِ

آن‏كه مكارم اخلاق را آفريد همه را در صلب آدم قرار داد براى امام قائم ارواحنا له الفداء