اسماعيل‏عليه السلام؛ خداوند به ولادت او بشارت داد، چنان‏كه فرمود: فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ؛ [1] پس او را به پسر بردبارى مژده داديم. خداوند به ولادت و قيام قائم‏ ارواحنا له الفداء نيز بشارت داده است و همچنين پيغمبر و ائمه معصومين‏عليهم السلام بشارت داده‏اند، و نيز بر اين معنى دلالت مى‏كند آنچه در كتاب‏هاى تبصرة الولى و بحار از اسماعيل بن على نوبختى‏رحمه الله آمده كه گفت: روزى در مرض فوت امام حسن عسكرى‏عليه السلام در خدمتش بودم. آن حضرت به خادم خود عقيد غلام سياه چهره‏اى كه اهل نوبه و پيش از آن هم خدمتگزار امام على النقى‏عليه السلام بود و امام حسن عسكرى‏عليه السلام را بزرگ كرده بود - فرمود: اى عقيد! قدرى آب مصطكى براى من بجوشان. عقيد اطاعت كرد و پس از فراهم شدن آب مصطكى، صيقل، مادر امام زمان ارواحنا له الفداء آن را به خدمت آن حضرت آورد. حضرت ظرف را گرفت و خواست بياشامد، ولى دست مباركش لرزيد و به دندان نازنينش خورد، آن‏گاه آن را زمين نهاد و به عقيد فرمود: داخل اتاق شو، خواهى ديد كودكى در سجده است، او را نزد من بياور.

ابوسهل (نوبختى )گويد: عقيد گفت: هنگامى كه براى آوردن آن كودك به اندرون اتاق رفتم، ديدم كودكى در حال سجده است و انگشت سبّابه خود را به سوى آسمان گرفته است. من سلام كردم، او نمازش را كوتاه كرد. عرض كردم: آقا شما را مى‏طلبد كه به خدمتش درآيى. در اين موقع مادرش صيقل آمد، دستش را گرفت و او را نزد پدرش آورد.

ابوسهل گويد: موقعى كه خدمت آن حضرت رسيد، سلام كرد، ديدم رنگش بسان درّ سفيد، موهاى سرش كوتاه و ميان دندان‏هايش گشاده بود. چون چشم امام حسن عسكرى‏عليه السلام بر او افتاد گريه كرد و گفت: اى آقاى خاندانم، اين آب را به من بده كه به سوى پروردگارم مى‏روم. آقازاده اطاعت كرد و ظرف آب مصطكى را برداشت و به دهان پدرش نزديك برد تا آن را نوشيد. سپس امام عسكرى‏عليه السلام فرمود: مرا براى نماز آماده سازيد. آن كودك حوله‏اى در دامان امام گسترد، پس آن كودك پدر را وضو داد و آن حضرت سر و دو پايش را مسح كشيد، آن‏گاه فرمود: اى فرزند! به تو مژده مى‏دهم كه صاحب الزمان و حجّت خدا در روى زمين تويى، تو فرزند و جانشين منى، از من متولد شده‏اى و تو (م ح م د)فرزند حسن فرزند على فرزند محمد فرزند على فرزند موسى فرزند جعفر فرزند محمد فرزند على فرزند حسين فرزند على بن ابى طالب‏عليهم السلام مى‏باشى از نسل پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم و خاتم ائمه طاهرين هستى، و پيغمبر خداصلى الله عليه وآله وسلم به تو بشارت داده و نام و كنيه تو را گفته. اين مطلب را پدرم از پدران طاهرين تو به من خبر داده است، درود خداوند بر اهل البيت باد، پروردگارمان ستوده با عظمت است. اين سخن را فرمود و همان موقع امام حسن بن على عسكرى‏عليه السلام بدرود حيات گفت. صلوات اللَّه عليهم اجمعين. [2]

مؤلّف گويد: وفات آن حضرت كه بر اثر مسموم شدن صورت گرفت، هشتم ربيع الاول سال دويست و شصت واقع شد و عمر شريفش بيست و هشت سال بود، صلوات اللَّه عليه.

اسماعيل‏عليه السلام چشمه زمزم از زمين برايش جوشيد. قائم‏ ارواحنا له الفداء نيز آب از سنگ سخت برايش خواهد جوشيد چنان‏ كه در بحث شباهت آن حضرت به موسى‏عليه السلام خواهد آمد و چندين بار نيز آب از زمين براى آن بزرگوار جوشيده است. چنان‏كه در بحار از كتاب تنبيه الخاطر از شيخ اجل على بن ابراهيم عريضى علوى حسينى، از على بن على بن نما منقول است كه گفت: حسن بن على بن حمزه اقساسى در خانه شريف على بن جعفر بن على مداينى علوى براى ما تعريف كرد كه: پيرمردى رخت‏شوى در كوفه بود كه به زهد و پارسايى و عبادت و عزلت موصوف بود، و پيوسته در پى آثار و اخبار نيكان مى‏رفت. در يكى از روزها كه من در مجلس پدرم بودم، ديدم اين پيرمرد براى پدرم سخن مى‏گويد و پدرم خوب گوش مى‏دهد.

پيرمرد مى‏گفت: شبى در مسجد جعفى - كه مسجدى قديمى و در بيرون كوفه است - بودم، شب به نيمه رسيده بود و من در آن‏جا براى عبادت خلوت داشتم كه ناگاه سه نفر داخل مسجد شدند و چون به وسط حياط رسيدند يكى از آن‏ها به زمين نشست، سپس دست خود را به چپ و راست روى زمين كشيد كه آبى جوشيد و از آن‏جا بيرون زد. آن‏گاه وضو گرفت و به آن دو نفر هم اشاره كرد، آن‏ها نيز وضو گرفتند، سپس جلو ايستاد و آن دونفر به او اقتدا كردند، من هم رفتم به او اقتدا كردم و نماز خواندم.

پس از آن‏كه نماز را سلام داد و آن را بجاى آورد، وضع او مرا مبهوت كرد و آب بيرون آوردنش را بزرگ شمردم از يكى از آن دو نفر كه سمت راست من بود پرسيدم: اين كيست؟ به من گفت: اين صاحب الامر فرزند امام حسن عسكرى‏عليه السلام است. پيش رفتم و دست‏هاى مبارك حضرت را بوسيدم و عرضه داشتم: يابن رسول اللَّه! درباره شريف عمر فرزند حمزه چه مى‏فرمايى آيا او بر حقّ است؟ فرمود: خير، ولى بسا كه هدايت شود و پيش از مرگ مرا مى‏بيند.

راوى مى‏گويد: اين حديث جالب را نگاشتيم، و مدتى از اين قضيه گذشت تا اين‏كه شري
ف عمر فرزند حمزه وفات يافت و شنيده نشد كه او امام زمان‏عليه السلام را ديده باشد. روزى با آن پيرمرد زاهد در جايى ملاقات نمودم و جريانى كه گفته بود به يادش انداختم و از او - به طور ايراد - پرسيدم: مگر شما نگفتيد شريف قبل از مرگش حضرت صاحب الامر را - كه به او اشاره نمودى - خواهد ديد؟ پيرمرد گفت: از كجا دانستى كه او آن حضرت را نديده است؟ بعد از آن روزى شريف ابوالمناقب پسر شريف عمر فرزند حمزه را ديدم، و درباره پدرش با او گفتگو كردم.

شريف ابوالمناقب گفت: در يكى از شب‏هايى كه پدرم در بستر مرگ قرار داشت، نزد او بودم، آخر شب نيروى بدنى پدرم تحليل رفته، صدايش ضعيف شده و درها به روى ما بسته بود. ناگهان مردى بر ما وارد شد كه هيبت او ما را گرفت، و آمدنش را با وجود بسته بودن درها مهم تلقى كرديم، ولى توجهى نداشتيم كه از وى سؤال كنيم. آن مرد كنار پدرم نشست، و مدتى آهسته با وى گفتگو كرد و پدرم مى‏گريست. سپس برخاست و رفت و چون از ديدگان ما غايب شد، پدرم به سختى تكان خورد و گفت: مرا بنشانيد، ما هم او را نشانديم چشم‏هاى خود را باز كرد و گفت: اين شخص كه نزد من بود كجاست؟ گفتم: از همانجا كه آمده بود بازگشت. گفت: دنبالش برويد. رفتيم ولى او را ديگر نيافتيم، درها بسته بود. نزد پدر بازگشتيم و جريان را به او گفتيم، سپس از او پرسيديم: اين شخص كه بود؟ گفت: اين صاحب الامر ارواحنا له الفداء بود، پس از آن سختى بيمارى‏اش عود كرد و بيهوش شد. [3]

اسماعيل‏عليه السلام گوسفند چرانى مى‏كرد. قائم ارواحنا له الفداء نيز اين برنامه را خواهد داشت، در حديث مفضّل از امام صادق‏عليه السلام آمده كه فرمود: و قسم به خدا اى مفضّل! گويا مى‏نگرم او را كه داخل مكّه شده و جامه پيغمبرصلى الله عليه وآله وسلم را پوشيده و عمامه زردى به سر نهاده، و نعلين وصله شده پيغمبر را به پا كرده، و عصاى آن حضرت را به دست گرفته، چند بز لاغر را مى‏راند و با اين وضع مى‏رود تا به خانه كعبه مى‏رسد. در آن هنگام كسى نيست كه او را بشناسد، او در سنّ جوانى آشكار مى‏گردد. [4]

اسماعيل‏عليه السلام تسليم امر خداى - عزّوجلّ - بود، او گفت: يا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ؛ [5]اى پدر! آنچه امر مى‏شوى انجام ده ان شاء اللَّه مرا از صابرين خواهى يافت. قائم‏ ارواحنا له الفداء نيز تسليم امر الهى است.