پرهيز از مجالسى كه نام آن حضرت‏ در آن‏ها مورد تمسخر باشد



پرهيز كردن و دورى جستن از مجالس بيكارگان و گمراهان، آن‏ها كه ياد امام‏ را به مسخره مى‏گيرند يا آن حضرت را به بدى ياد مى‏كنند، يا بر آن بزرگوار خرده مى‏گيرند، يا وجود شريفش را انكار مى‏نمايند، يا اين‏كه از يادكردن حضرتش روى گردانند، يا مؤمنان منتظر آن جناب را به تمسخر مى‏گيرند.

خداى - عزّوجلّ - فرمايد: وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَيُسْتَهْزَئُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ المُنافِقِينَ وَالكافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعاً؛ [1] و همانا خداوند در كتاب بر شما نازل فرمود كه هرگاه شنيديد به آيات خداوند كفر ورزيده مى‏شود و استهزا مى‏گردد پس با آنان كافران و استهزا كنندگان ننشينيد تا در سخنى ديگر داخل شوند كه اگر با آن‏ها همنشين شويد شما هم به حقيقت مانند آنان خواهيد بود، همانا خداوند همگى منافقان و كافران را در جهنّم خواهد كرد.

و در تفسير على بن ابراهيم قمى‏رحمه الله آمده كه گويد: آيات خداوند: امامان‏عليهم السلام هستند. [2]

و در اصول كافى به سند صحيحى از شعيب عقرقوفى آمده كه گفت: از حضرت ابوعبد اللَّه امام صادق‏عليه السلام درباره فرموده خداى تعالى: وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَيُسْتَهْزَئُ بِها... پرسيدم، فرمود: منظور آن است كه چنانچه شنيدى كسى حق را انكار مى‏دارد و آن را دروغ مى‏شمارد، و نسبت به امامان‏عليه السلام ناروا مى‏گويد، از كنارش برخيز و با او همنشينى مكن هر كس كه باشد. [3]

و در همان كتاب در خبر صحيح از آن حضرت‏ آمده كه فرمود: هر كس به خدا و روز بازپسين ايمان دارد در جايى ننشيند كه امامى در آن مذمت شود يا مؤمنى اهانت گردد. [4]

و در همان كتاب از آن جناب‏ روايت آمده كه فرمود: سه مجلس است كه خداوند آن‏ها را دشمن مى‏دارد و نقمتش را بر اهل آن مى‏فرستد، پس با آن‏ها اهل آن مجالس همنشينى و مجالست مكنيد:

يكى: آن مجلس است كه كسى در آن قرار دارد كه در فتواى خود دروغ مى‏گويد، و ديگر مجلسى كه ياد دشمنانمان در آن تازه مى‏شود و ياد ما در آن كهنه و فراموش شده است، و مجلسى كه در آن از پيروى ما جلوگيرى مى‏شود در حالى كه تو مى‏دانى كه در آن مجلس چنين چيزى هست.

رواى گويد: سپس امام صادق‏عليه السلام سه آيه از كتاب خداوند را تلاوت كرد كه گويى در دهانش بود - يا گفت: گويا در مشتش بود - وَلا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ؛ [5]و به آنان كه جز خداوند را مى‏خوانند دشنام ندهيد كه آنان نيز خداوند را ستمگرانه از روى نادانى دشنام مى‏دهند.

وَإِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ؛ [6]و هرگاه كسانى را مى‏بينى كه براى خورده‏گيرى و طعنه زدن در آيات ما گفتگو مى‏كنند پس از آنان اعراض كن تا در سخنى ديگر وارد شوند. وَلا تَقُولُوا لِما تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الكَذِبَ هذا حَلالٌ وَهذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الكَذِبَ؛ [7] و مگوييد به سبب آنچه زبان‏های‏تان به دروغ توصيف كند كه اين حلال است و آن حرام تا بر خداوند دروغ بنديد. [8]

و در همان كتاب از آن حضرت‏ آمده كه فرمود: هر گاه به ناصبيان و مجالست با آنان دچار گشتى مانند كسى باش كه بر روى سنگ سرخ شدهاى باشد تا از آنجا برخيزى، زيرا كه خداوند آن‏ها را دشمن مى‏دارد و لعنتشان مى‏كند، پس اگر ديدى كه درباره يكى از امامان گفتگو مى‏كنند برخيز زيرا كه خشم و كيفر خداوند در آنجا بر آن‏ها فرود خواهد آمد. [9]

و در همان كتاب در خبر صحيحى از آن جناب‏ است كه فرمود: هر كس نزد دشنام دهنده اولياى خدا بنشيند، به تحقيق خداى تعالى را معصيت كرده است. [10]

و در همان كتاب نيز از آن حضرت‏ آمده كه فرمود: هر كس در مجلسى بنشيند كه در آن به يكى از امامان‏عليه السلام دشنام داده مى‏شود و مى‏تواند برخيزد ولى اين كار را نكند خداوند در دنيا لباس ذلّت بر اندامش بپوشاند و در آخرت عذابش كند، و آنچه از نيكى از جهت معرفت ما بر او منّت نهاده از وى سلب فرمايد. [11]

و در تفسير البرهان از كشى به سند خود از محمد بن عاصم آورده كه گفت: شنيدم حضرت امام رضاعليه السلام مى‏فرمود: اى محمد بن عاصم به من خبر رسيده كه تو با واقفيان مجالست مى‏كنى؟ عرض كردم: آرى، فدايت گردم، من با آنان مجالست مى‏كنم در حالى كه با ايشان مخالف هستم.

آن حضرت‏ فرمود: با آنان مجالست مكن، خداى عز و جل فرموده: وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَئُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ؛ منظور از آيات: اوصيا هستند، و آنان كه كفر ورزيدند: يعنى واقفيان. [12]

مى‏گويم: اين‏كه واقفيان ذكر شده‏اند از باب ياد كردن يكى از مصاديق است، همچنان كه ياد كردن اوصيا از باب ذكر يكى از مصاديق آيات‏اللَّه مى‏باشد، چنان ‏كه پوشيده نيست.

توجه: از آيه شريفه به ضميمه آنچه در تفسير آن روايت گرديده و به ضميمه ساير روايات، حرمت نشستن در مجالس اهل ضلالت - كه به بعضى از اقسام آن‏ها در اوّل اين مبحث اشاره كرديم - استفاده مى‏شود، به جهت نهيى كه در آن آمده كه ظاهر آن حرمت مى‏باشد. بلكه از آيه شريفه استفاده مى‏شود كه اين گناه در شمار گناهان كبيره قرار دارد، چون خداى عز و جل فرموده: شما نيز مانند آن‏هاييد كه دلالت دارد بر اين‏كه هر كس با آن‏ها همنشينى كند مانند آن‏ها است، بلكه از كسانى كه با ايشان مجالست نمايند به عنوان منافقين تعبير فرموده و آتش جهنم را براى آنان وعده كرده است كه مى‏فرمايد: همانا خداوند همگى منافقان و كافران را در جهنم جمع خواهد ساخت پس بزرگى اين گناه و از كبائر بودن آن ظاهر گشت. از خداى عز و جل خواستاريم كه ما را به آنچه رضاى اوست توفيق دهد، و از آنچه موجب سخط و غضبش مى‏باشد حفظ فرمايد و در دعا آمده است: أَوْ لَعَلَّكَ رَأَيْتَنِي آلِفَ مَجالِسَ البَطّالِينَ فَبَيْنى وَبَيْنَهُمْ خَلَّيْتَنِي؛ يا شايد كه مرا ديده‏اى با مجالس بيكارگان و ياوه‏جويان الفت گرفته‏ام پس مرا در ميان آنان واگذاشته‏اى. مى‏گويم: و همين حسرت و نقمت بس است - از آن به خداوند پناه مى‏بريم - و در امر پنجاه و هشتم آنچه بر اين مطلب دلالت دارد خواهد آمد، ان شاء اللَّه تعالى.