از مسائلى كه درباره امام زمان ارواحنا له الفداء مطرح است، مكان و محل زندگی ايشان است.

رواياتى كه دراين زمينه وجود دارد سه دسته اند:

1.برخی ازآن ها محل خاصى را تعيين نمی كند و جايگاه حضرت را در بيابان ها و كوه ها معرفى می كند. ازآن جمله، حضرت مهدى ارواحنا له الفداء به پسر مهزيار مى فرمايد: فرزند مهزيار! پدرم امام حسن علیه السلام از من پيمان گرفت... و فرمان داد كه براى سكونت، كوه هاى سخت و سرزمين هاى خشك و دور دست را برگزينم. [1]

اين بخش از روايات گوياى آن است كه حضرت از حوزه دسترسى مردم به دور است و به سختى و دشوارى زندگى می كند و كسی از محل زندگى وى آگاه نيست.

2. برخى روايات، منطقه خاصى را به عنوان محل سكونت آن حضرت نام مى برند و محدوده آن را نيز تعيين می كنند:



الف. مدینه و پیرامون آن :

ابی بصیر می گوید از امام باقر علیه السلام شنيدم كه فرمود: صاحب الزمان را عزلت و غيبتی است كه در آن، نيرومندند سى نفرى كه با حضرت هستند و وحشت و تنهايى را از وى دور می كنند، و خوب جايگاهی است مدينه. [2]

روايت دیگرى است كه مكان حضرت را كوه رضوى، در اطراف مدينه نام مى برد.

راوى می گويد: با امام صادق علیه السلام از مدينه خارج شديم، به روحاء اطراف مدينه كه رسيديم، حضرت نگاهش را به كوهى دوخت و مدت زمانی ادامه داد... و فرمود: اين كوه رضوى نام دارد. خوب پناهگاهی است براى خائف امام زمان ارواحنا له الفداء در غيبت صغرى و كبرى. [3]



ب. مکه و پیرامون آن :

برخى روايات استفاده مى شود كه آن حضرت در مكانى به نام ذى طوى پیرامون مكه زندگى می كند و از همان جا نيز همراه يارانش قيام خواهد كرد.

امام باقر علیه السلام فرمود: امام زمان ارواحنا له الفداء را غيبتی است در بعضی از دره ها و اشاره كرد به منطقه ذى طوى. [4]

در ادامه اين روايت و روايات ديگر، محل ظهور و خروج آن حضرت و مركز تجمع ياران و دوستان وى نيز، همين منطقه ياد شده است. [5]



ج. دسته سوم اخبارى كه مانند دسته اول، جايگاهى خاص را نام نمى برد، ولی از وى به عنوان فردى كه با مردم حشر و نشر دارد و به گونه ناشناس زندگى می كند، نام برده است.

امام صادق علیه السلام مى فرمايد: صاحب الامر ارواحنا له الفداء در ميان مردم رفت و آمد می كند، در بازار قدم مى زند، لكن او را نمى شناسند تا زمانى كه خداوند به وى اذن دهد تا خود را معرفى كند... . [6]

بين اين سه دسته از روايات، تضاد و تنافى نيست نام بردن مكانى خاص، با زندگى به شكل ناشناس قابل جمع است انتخاب کوه ها و مکانهای دست نیافتنی در حال ضرورت و نیاز نیز امری است طبیعی و موافق با اصل تقیه. [7]