تصوير مسلمانان در سينماي هاليوود؛ درآمدي بر اهريمن سازي مسلمانان در رسانه هاي غربي (براساس بررسي و تحليل 150 فيلم سينمايي هاليوود)
بخش اول:
چكيده
نگاه تئوريك و ساختار جهاني موجود، سبب شد در اين مقاله به تحقيق پيرامون تصوير مسلمانان در سينماي هاليوود پرداخته شود. در اين تحقيق صد و پنجاه فيلم در سه دوره تاريخي تحليل شده است. نتايج حاصل از تحقيق گوياي آن است كه، آمريكا با ابزار رسانه اي خود مي كوشد:
اولاً تصوير مسلمانان را اهريمني نشان دهد تا سياست سلطه خود را در تاراج منابع كشورهاي مسلمان توجيه كند. ثانياً با جهاني نمودن اين تصوير پايبندي مسلمانان را به هويت ديني و ملي خود سست كند و به تقويت و غلبه هويت آمريكايي بپردازد. ثالثاً و از همه مهم تر با تكيه بر تيپولوژي موجود (تصوير اهريمني) به ارائه و تبليغ تيپولوژي مطلوب (تصوير آمريكايي) از مسلمانان بپردازد. اين سه گام اساسي ترين گام ها در مسير آمريكايي سازي[Americanisation] دنياي اسلام است.
مي توان نتيجه گرفت كه سياست آينده آمريكا در راستاي گسترش الوهيت نوظهور خود تبليغ اسلام آمريكايي است و در اين راستا نقش توليدات آينده هاليوود با به كارگيري هنرپيشه هاي مسلمان و تبليغ الگوها و هنجارهاي ديني آمريكايي بسيار مهم است.
كليد واژه : اسلام، آمريكا، آمريكايي سازي، اهريمن سازي، مسلمانان، هاليوود
مقدمه
امروزه قدرت پيام از اساسي ترين عوامل اقتدار اجتماعي محسوب مي گردد و در اختيار داشتن رسانه و تعيين سياست و استراتژي آن از جمله اقداماتي است كه اربابان سياست، اقتصاد و فرهنگ را در رقابت با هم به تلاش براي تصاحب مالكيت رسانه واداشته است . در اين جهت نظريه هاي مختلف در زمينه مديريت ارتباطات به ويژه با رويكرد سايبرنتيك معتقدند، نه تنها كاركرد رسانه هاي ارتباط جمعي، ساخت و تغيير نگرش ها مطابق با الگوهاي مطلوب اجتماعي است، بلكه اين رسانه ها مي توانند بر پايه حجم كمّي و سطح كيفي اطلاعات و پيام ها، نقش اساسي در تسهيل و تسريع مكانيزم كنترل اجتماعي ايفا كنند.
شرايط پس از دوران جنگ سرد، به ويژه ظهور انقلاب اسلامي ايران و گرايش هاي عميق اسلامي در سطح دنيا به ويژه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و زوال ماركسيسم، آمريكا را به تلاش گسترده تر بر تك بعدي نمودن نظام جهاني و جايگزيني پروژه آمريكايي شدن بر پروسه جهاني شدن واداشت. در اين ميان شركت هاي آمريكايي با تسلط بر مديريت رسانه هاي ارتباط جمعي به عنوان عمومي ترين ابزار اين پروژه به ميدان آمدند تا نظريه آمريكايي شدن انسان و جهان را تحقق بخشند.
America on Line با در اختيار گرفتن شركت هايي چون Warner Net Scap ، مجله Time ، شبكه هاي Fox News و CNN و... به عنوان يكي از بزرگ ترين تراست هاي (اتحادیه های) ارتباط جمعي به شمار مي رود. همچنين مايكروسافت از يك طرف با طراحي جعبه هايي به نام X-Box و فتح بازار بازي هاي ويدئويي و از سوي ديگر از طريق شركت كوبيس و انحصاري نمودن بازار عكس خبري جهان ، فرمانرواي بي بديل بازار نرم افزار جهان است.
ليكن سينماي هاليوود به ويژه طي 3 دهه گذشته به مدد فناوري برتر فيلم سازي از قدرت و جذابيت فوق العاده برخوردار شده است و عمومي ترين ابزار پروژه آمريكايي شدن جهان را طراحي نموده است . آنچه در ادامه بدان پرداخته شده كوششي است در حد فرصت و بضاعت برگرفته از ضرورت هاي تئوريك و تحولات ساختار جهاني، كه سبب شد اينجانب و همكارانم طي 6 ماه گذشته با شناسايي و بررسي 150فيلم به تحقيق پيرامون تصوير مسلمانان در سينماي هاليوود بپردازيم . آنچه در اين تحقيق و به عنوان جان كلام آشكار گرديد اين حقيقت تلخ ليكن ژرف است، آن گونه كه جف كوهن استاد ارتباطات و «رئيس سازمان صداقت و عدالت خبري جهان» [Fairness and Accuracy in Reporting] ؛ گفته است: هر دروغي اگر به قدر كافي بزرگ باشد و مرتباً تكرار شود نهايتاً به عنوان يك حقيقت مورد قبول مردم قرار مي گيرد.»
[Eric Klinenberg, lemonade diplomatique 2004 April] و به راستي سياست آمريكا در ار ائه ی تصوير مسلمانان مصداق واقعي اين جمله است.
در اينجا لازم است تلاش مجدانه همكارانم در دانشگاه بيرمنگام را پاس بدارم و به ويژه تشكر خالصانه خود را از راهنمايي هاي پروفسور اسكات لوكاس [Scott Lucas] اعلام نمايم .
اميد است افتادگي كلام به ضيق فرصت و به ديد اغماض نظر شود و اين مقال ره توشه اي بر تداوم مسير قلمداد گردد.
اسلام در جايگاه رفيع
اگرچه به اذعان متفكران و انديشمندان غربي مسلمانان پيشتازان علوم بوده و مفاهيم منطقي جبر و رياضيات و هندسه وامدار انديشمندان مسلمانان است. اگرچه پايه گذاري علم شيمي، نجوم و اخترشناسي، دريانوردي ، آموزش و پرورش و نظام هاي تربيتي همان مسلمانان بوده اند، اگرچه باز همگان معتقدند اختراع ساعت آبي، شيوه هاي آبياري و صنايع كشاورزي به همت مسلمانان رقم زده شد ؛ و امروزه بسياري از محصولات چون پرتقال، خرما، شكر و پنبه به دست مسلمانان به بار نشست ؛ اگرچه اسلام به عنوان دومين دين جهان، با جمعيتي بيش از 3/1 ميليارد در جهان از گسترده ترين، منسجم ترين و اجتماعي ترين شعائر و مناسك ديني برخوردار است و تا بدان جا كه در لوس آنجلس زادگاه هاليوود بيش از نيم ميليون مسلمان وجود دارد و در ايالات متحده آمريكا بيش از 2000 مسجد و مركز اسلامي براي مسلمانان ، ليكن تصوير مسلمانان در سينماي هاليوود تصويري مخدوش و به دور از واقعيت هاي اجتماعي است.
تصوير مسلمانان در سينماي هاليوود
هاليوود به عمد مسلمانان را عرب معرفي مي كند و حال آنكه تنها حدود 15 % مسلمانان عرب هستند و ما بقي مسلمانان به ويژه در كشورهاي آسيايي چون اندونزي، هند و مالزي غير عرب هستند (و اين امر شايد خود د ليلي بر آن باشد كه سياست هاي سلطه طلبانه و استثماري غرب به ويژه آمريكا در تاراج ذخاير نفتي و معدني كشورهاي عربي را توجيه نمايد ). ليكن همين تصوير ارائه شده نيز با واقعيت زندگي مسلمانان عرب كاملاً متفاوت است. در اين تصوير همه مسلمانان (اعراب) شبيه هم بوده و تفاوتي معنادار در شكل ظاهري و اخلاقيات فردي و اجتماعي ندارند. آنچه در فيلم هايي چون شيخ ( 1922)، موميايي ( 1932)، قاهر ه ( 1942)، زن پولادين ( 1953)، هجرت ( 1960)، اسب سياه ( 1979)، پروتكل ( 1984)، نيروي
دلتا ( 1986)، ارنست د ر ارتش ( 1997)، قواعد حمله ( 2000) ارائه شده نمايي است. از آنكه مسلمانان عرب با تكيه بر فرهنگ ابتدايي خود از هر آنچه بوي تمدن امروزين مي دهد بيزارند و در توحش به مبارزه با تمدن و آزادي غرب مي پردازند. تصوير مسلمانان باديه نشين كه همواره بر شتر و يا اسب سوار بوده و در چادرهاي مندرس به باده گساري و هتك حرمت زنان به ويژه زنان غربي مي پردازند و براي اهداف جاه طلبانه خود جان كودكان و زنان جوان عرب و مسلمان را به خطر مي اندازند، آن چنان در ذهن مخاطبان هاليوود نفوذ كرده بود كه پس از بمب گذاري 19 آوريل 1995 در ساختمان فدرال اُكلاهما هر چند هيچ گونه اثري و يا شاهدي بر نقش مسلمانان وجود نداشت ليكن طبق گزارش منتشر شده بيش از 300 اقدام محرمانه بر ضد مسلمانان صورت گرفت. در يك جمع بندي كلي مي توان تصوير ارائه شده از مسلمانان را در سينماي هاليوود به سه دوره تاريخي تقسيم نمود:
الف) از ابتداي تأسيس هاليوود تا شكل گيري دولت صهيونيستي،
ب) از زمان تأسيس دولت صهيونيستي تا ظهور انقلاب اسلامي،
ج) از ظهور انقلاب اسلامي به بعد به ويژه پس از 11 سپتامبر.
در دوره نخست، سينماي هاليوود مسلمانان را عمدتاً به صورت انسان هاي غيرمتمدن احمق، بيسواد نشان مي دهند. تيپ ايده آل مردان مسلمان آنگونه كه درفيلم هايي چون كلوپاترا ( 1912)، گماشته ( 1914)، عرب ( 1915)، مرز در مراكش
(1918)، همسر شيخ ( 1922)، براي عشق ساخته شد ( 1926)، ؟؟؟ (1930)، يك آمريكايي در ليبي ( 1942) و موميايي در قسمت هاي مختلف آن به تصوير آمده، مرداني چاق، حريص و جاه طلب و شهوترانند كه به ويژه نسبت به زنان غربي بسيار اراده اي ضعيف دارند و براي كسب بيشتر شهرت و شهوت با سلاح هاي مختلف درصدد كشتن سربازان آمريكايي و غربي هستند.
در دوره دوم، سينماي هاليوود علاوه بر مختصات شخصيتي قبل كه براي يك شخصيت مسلمان در نظر گرفته مي شد آنان را به صورت پولداران احمق و قدرتمنداني بي رحم نشان مي دهند كه براي مطامع غير انساني خود با آمريكاييان، اروپاييان و اسرائيلي ها در جنگ قرار مي گيرند. در اين مقطع ده ها فيلم برضد مسلمانان عرب به ويژه فلسطيني ها و مصري ها ساخته شد. اين خط توليد اگرچه در سال 1934 با ساخت فيلم گشتي گمشده آغاز گرديد و به طور مشخص در فيلم جنگ پنهان ( 1937) از اعراب مسلمان به عنوان تروريست ياد شده است، ليكن پس از شكل گيري اسرائيل با شدتي بيشتر تعقيب گرديد . در فيلم هايي چون شمشير صحر ا (1949) كه دقيقاً يك سال و اندي پس از تأسيس دولت صهيونيستي ساخته شد و در آن سرزمين فلسطين به عنوان سرزميني خالي از سكنه به صهيونيست ها تقديم مي گرديد و يا در خروج (1960)، عمليات قاهره و سيري به قاهره (1965) و نيز سايه غول (1966)، يهودا (1966)، و بالأخره زنداني در مركز (1974) مسلمانان به عنوان انسان هاي خشن، جنگ طلب، عصبي و خون آشام مطرح مي گردند. آنان درصدد تهيه سلاح هاي كشتار جمعي از نوع ميكروبي و اتمي هستند و در اين مسير نظاميان غربي كه براي نجات مردم به ويژه كودكان و دختران جوان عرب آمده اند به جنگ بي امان با آنان مي پردازند.
ادامه دارد. . .