مهدویت در اندیشه امام صادق علیه السلام- بخش اول

امام صادق علیه السلام با توسعه دادن به دانشگاه فقهی که پدر بزرگوارشان امام باقر علیه السلام بنیان گذاری کردند و به کادر سازی و نیرو پروری پرداختند توانستند تا 4000 شاگرد را در مکتب فقهی خود تربیت کنند و هر یک از این شاگردان و دانش آموختگان خودشان را در رشته ای از معارف اسلامی قدرت بخشند و بعد از آنها خواستند که در شهرهای جهان اسلام، در اقصی نقاط جهان اسلام با هجرت علمی و مجاهدۀ علمی، به زعامت دینی و سیاسی شیعیان بپردازند. تا جایی که امام صادق علیه السلام بنیان گذار مکتب تشیع، نامیده می شود.
رسمیت یافتن تشیع به عنوان یک شکل و به عنوان یک دانشگاه عظیم معرفتی و فقاهتی به دست امام باقر علیه السلام و بعد هم توسط امام صادق علیه السلام توسعه پیدا می کند و اندیشه اسلامیِ شیعه نهادینه می شود. در اندیشه امام صادق علیه السلام امامت و مهدویت جایگاه بسیار بالایی دارد. ما اندیشه منجی گرایی و مهدویت را مدیون تلاش های مجاهدتی امام صادق علیه السلام هستیم. حضرت چگونه نهضت انتظار و مهدویت را به معنای خاص و منجی گرایی را در میان تشیع نهادینه کردند تا جایی که یاران و اصحاب امام صادق علیه السلام جمعه ای بر آنها نمی گذشت مگر اینکه منتظر ظهور بودند. چگونه می شود منتظر ظهور فردی بود که قرار است ده ها سال دیگر به دنیا بیاید.
پیرمردی خودش را به محضر امام صادق علیه السلام رساند در حالی که شاگردان، ایشان را احاطه کرده بودند، بعد از جلسۀ علمی و فهم علمی که 4000 نفر در محضر علمی حضرت زانو می زدند پیرمردی عصازنان، قد خمیده، جمعیت را شکافت و خودش را به محضر امام صادق علیه السلام رسانید صدا زد یابن رسول الله جمعه ای نبوده در عمرم که منتظر ظهور منجی شما و مهدی شما نباشم اما الان دیگر عمرم رو به اتمام است، ضعف تمام وجود مرا گرفته و مرگم نزدیک شده تمام حسرت دل من این است که چرا ارتباط من با ساحت منجی و با ساحت مهدی شما برقرار نشده و در زمان من ظهور اتفاق نیفتاد؟
حضرت صادق چنین اندیشه و چنین افق فرا زمانی و فرا مکانی را نسبت به مهدویت و منجی گرایی ایجاد کرده اند که یک پیرمرد در زمان امام صادق علیه السلام هر جمعه انتظار ظهور و انتظار فرج را می کشیده است.
چطور این نگاه را امام صادق علیه السلام در جامعه شیعه نسبت به مسأله مهدویت و منجی گرایی ایجاد کرد؟
حضرت نگاهی کردند به قلب خالص این پیرمرد و بعد فرمودند: اگر تو در حال انتظار و در حال معرفت و شناخت نسبت به امامت و ولایت باشی و در این حال مرگ تو فرا برسد هیچ ضرری نخواهی کرد مانند کسی خواهی بود که در خیمه گاه مهدی ما بعد از خدمتگزاری با ساحت حضرت مرگش فرا رسید.
وقتی که امام صادق علیه السلام اینگونه فرمودند. آنقدر این پیرمرد خوشحال شد، گریان به محضر امام صادق علیه السلام مشرف شد، شادمان خارج شد. و مرتب صدا می زد: دیگر ابائی از موت و مرگ ندارم، ترس و هراسی از مرگ ندارم.
امام صادق علیه السلام فاصله های بین یک شیعه واقعی و امام زمان ارواحنا له الفداء را فاصله های معرفتی، و فاصله های اخلاقی معرفی می کند نه فاصله های زمانی و مکانی. این می شود که چنان فرهنگی را در میان اصحاب و یارانش ایجاد می کند که اگر چه سال ها پیش از ظهور زندگی می کنند اما موظفند به معرفت و شناخت منجی، موظفند که فاصله های معرفتی و اخلاقی را بردارند. موظفند که ارتباط قلب و دلشان را با آن آستان برقرار کنند.

یادگارهای امام صادق علیه السلام در ارتباط معرفتی و عاطفی با ساحت امام عصر
دعای عهد
دعای عهد، سرود صبحگاهی شیعیان و منتظران واقعی از جانب امام صادق علیه اسلام است. تا جایی که از ایشان وارد شده کسی که چهل صبح دعای عهد را زمزمه کند و با آن افق دید و با آن آرمان و هدف گذاری به زندگی ادامه دهد که خدایا مرا در شمار سبقت گیرندگان به اجرای فرامین امام زمان ارواحنا له الفداء قرار بده و توفیق شهادت به ما عنایت کن.
آیا تا به حال از خودتان سؤال کردید که صحابۀ امام صادق و یاران امام صادق دعای عهد را با چه انگیزه ای می خواندند؟ آنها که در زمان ظهور نبودند آنها که می دانستند ده ها سال دیگر باید بگذرد بیش از صد سال بگذرد تا امام زمان ارواحنا له الفداء متولد بشوند و اینجاست که ما نیاز داریم در جامعۀ دینی و مهدوی امروزمان آن نگاه امام صادق علیه السلام را نسبت به مسأله انتظار و نسبت به مهدویت ایجاد کنیم.
راوی می گوید: خدمت امام صادق علیه السلام رسیدیم، دیدیم حضرت مثل مادران فرزند از دست داده گریه می کند، ناله می کند و می گوید: سید من، سرور من، غیبت تو آرامش را از من گرفته است.
تعجب کردیم که امام صادق علیه السلام خطاب به چه کسی اینگونه تضرع می کند و اینگونه ناله می کند، در غیبت و هجران چه شخصیتی اینگونه آشفته و حیرانند. می گوید از حضرت بعداً پرسیدم، حضرت فرمودند: در انتظار فرزندم مهدی ارواحنا له الفداء .
امام صادق علیه السلام می فرماید: سید و سرور من غیبت تو آرامش را از من ربوده.
امام صادق علیه السلام چه نگاهی به مهدویت و انتظار دارد؟ انتظار امام صادق علیه السلام باید در روح جامعۀ دینی و مهدوی ما دمیده شود. ارتباط ما با ساحت امام زمان ارواحنا له الفداء باید از منظر امام صادق علیه السلام بازنگری شود.
دعای ندبه
دعای ندبه هم یکی دیگر از یادگارهای امام صادق علیه السلام است.
به دعای ندبه که نگاهی بیندازیم می بینیم که چگونه در هجران امام زمان ارواحنا له الفداء ناله و ندبه می کنند. چه ارتباط عاطفی و قلبی با ساحت حضرت نسبت به مسأله انتظار و مهدویت ایجاد کرده اند که زمان و مکان در آن مطرح نیست. ممکن است یکی ده ها سال و صدها سال پیش از به دنیا آمدن امام زمان ارواحنا له الفداء ارتباط قلب و دلش، ارتباط معرفتی و اخلاقی اش با ساحت امام زمان ارواحنا له الفداء برقرار شود و ممکن است یکی هم صدها سال پس از ولادت نتواند این ارتباط را برقرار کند.
در الست، ارواح تمام آدمیان از ابتدا تا انتهای خلقت آفریده شده و بدن ها در بستر دنیا به مقتضیات زمان و مکان آفریده می شود و به روح تعلق می گیرد. برای ترسیم روز الست، یک کارخانۀ خودرو سازی را در نظر بگیرید که ابتدای سال موتورها را می سازد اما ماه به ماه نسبت به اقتضای بازار، بدنه ها را می سازد، موتورها را سوار می کند و ماشین خودروی کامل را ارائه می کند که این موتورها همان موتور محرکۀ وجود ما (روح ها) است. خدا همه موتورها را یکجا آفرید اما نسبت به مشیت و اراده الهی در هر زمان و مکانی یک بدنه ساخته می شود و آن روح سوار می شود بر این بدن و دنیا آمدن انسان بدین معنا است. در روز الست خداوند از آدمیان گواهی می کرد. «الست بربکم» آیا من پروردگار شما نیستم؟ و تمام آدمیان «قالوا بلی» می گویند.
ادامه دارد . . . .