حکومت مهدوی و اقتصاد قرآنی
سخن آغازین
قرآن کریم در آیه 55 سوره یوسف می فرماید: «قالَ اجعلنی علی خزائن الارض إنی حفیظ علیم»؛«(حضرت یوسف ع) گفت: مرا سرپرست خزائن سرزمین (مصر) قرار ده که نگهدارنده و آگاهم!». با توجه به این آیه شریفه صاحبان قدرت اقتصادی، بیرون از این چهار صورت نخواهند بود:
• نه امانت دار باشند و نه اقتصاد دان.
• امانت دار نباشند اما دانا به مسائل اقتصادی باشند.
• امانت دار خوبی باشند اما آگاه به مسائل اقتصادی نباشند.
• هم امانت داران خوبی باشند و هم مطلع و دانا به اقتصاد.
با نگاهی اجمالی به این چهار دسته، معلوم خواهد شد که:
گروه اول به هیچ وجه، صلاحیت پست های اقتصادی را نخواهند داشت و غیر از نابودی و فساد اقتصادی، هیچ ثمر دیگری را به بار نخواهند آورد.
گروه دوم با اینکه توانایی حل مشکلات اقتصادی را دارند اما از آنجا که امانت دار نیستند، اندوخته جامعه اسلامی را بر باد فنا خواهند داد و سرمایه و اقتصاد را به نفع خود و اطرافیان، مصادره خواهند کرد.
گروه سوم در عین حالی که امانت دار خواهند بود و به بیت المال مسلمین خیانت نخواهند کرد، اما چون توان حل و فصل مشکلات اقتصادی را ندارند؛ در واقع صلاحیت عهده داری مسئولیت های اقتصادی را ندارند و توان سازمان دهی بیت المال مسلمین را دارا نیستند.
اما گروه چهارم، از آنجایی که هم صفت امانت داری را دارند (از این رو خیانت نمی کنند) و هم توان اداره فضای اقتصادی و حل مشکلات و بحران های مالی را دارند، لایق ترین افراد برای پذیرفتن مسئولیت های بزرگ اقتصادی هستند و افرادی کاملا قابل اعتماد خواهند بود.
حضرت یوسف (ع) از طرفی در جریان اوضاع خطرناک اقتصادی و معیشتی جامعه مصر قرار گرفته بود و از طرف دیگر هیچکس غیر خود را صالح برای حل این بحران نمی دید. از این خود را نامزد پست خزانه داری معرفی کرد: «قالَ اجعَلنیِ عَلیَ خَزائنَ الأَرضِ»؛ مرا به خزانه داری مملکت منصوب دار.» اما به این اکتفا نکرد و در ادامه دلیلش را آورد که «انیّ حَفیظٌ عَلیم؛ من هم امانت دار خوبی هستم و هیچ نوع خیانت و ظلمی در کارم نخواهد بود، هم آگاه به تهیه نیاز جامعه مصر برای سال ها و ذخیره سازی صحیح ارزاق عمومی و توزیع عادلانه مایحتاج عمومی بدون هیچ ظلم و احتکار و غارت اموال بیت المال.
تابلویی از اقتصاد در حکومت مهدوی
یکی از مشکلات بزرگ و چالش های اساسی بشر امروز، مشکلات و نابسامانی های اقتصادی است. اقتصاد در دنیای امروز در دست عده ای معدود، قرار دارد؛ عده ای که غول های اقتصادی دنیا را در اختیار دارند اما امانت داران خوبی نیستند. تجمع قدرت اقتصادی در اختیار عده ای محدود، قدرت نامحدودی را در اختیار آنان قرار داده است. ثروت های هنگفت، ابزاری شده است برای تضعیف حکومت های ناهماهنگ با آنها، تحمیل و صدور فقر به کشورهای ضعیف، تحت فشار قرار دادن دولت ها برای سرسپردگی بیشتر و سایر فسادهای مالی.
فاصله های طبقاتی هولناک، شکاف عظیم و . . . حسرت های فراوانی را برای جامعه فقیر جهانی ایجاد نموده است که تبعات نامطلوب فراوانی را به دنبال خواهد داشت و از آنجا که بشر حس سیری ناپذیری دارد هیچ گاه صاحبان قدرت، تلاشی برای رفع این تبعیض ها نخواهند کرد. اما از آنجا که خدای تعالی، وعده پیروزی حق و برقراری عدالت و رفع ظلم را داده، آخرین مصلحش را فرو خواهد فرستاد تا در کنار حل معضلات و ناهنجاری های فرا روی بشر، مشکلات و ناامنی های اقتصادی را رفع و امنیت و آرامش اقتصادی را برای بشر به ارمغان آورد؛ او همچون یوسف (ع) هم حفیظ است و هم علیم.
با حضور او چنان امنیت و رفاه اقتصادی در دنیا برقرار می شود که کسی مستحق زکات نخواهد بود و دیگر جنگ و نزاعی بر سر مسائل مالی در نخواهد گرفت. امام باقر (ع) فرمود: «امام مهدی (عج) هر سال، دو بار به مردم می بخشد و در هر ماه ، دو بار به آن ها روزی عطا می کند و (در این کار) به مساوات بین مردم عمل می نماید تا این که هیچ نیازمندی به زکات پیدا نمی شود».(بحارالأنوار؛ج52؛ص390)
امید که اقتصاد قرآنی در کشور امام زمانی ما نیز هرچه بیشتر تجلی پیدا کند.