تفاوت های غیبت صغری و کبری
اوّل: کوتاه بودن مدّت غیبت صغری، که حدود هفتاد سال بوده است، بر خلاف غیبت کبری که مدّتش نامعلوم است، زیرا زمان ظهور حضرت مهدی- ارواحنا فداه- را نمی‌ دانیم.
دوم: غیبت صغری، با دوران سفارت و نیابت خاصّه همراه بود و طیّ آن نوّاب خاص بین مردم و حضرت وساطت می‌ کردند، امّا این نیابت و وساطت با آغاز غیبت کبری منقطع شد.
سوم: دوران غیبت صغری، با درگذشت نایب چهارم جناب علی بن محمّد سیمری پایان پذیرفت، و لکن دوران غیبت کبری همچنان ادامه دارد و روز ظهور حضرت ولیّ عصر- علیه السلام- خاتمه خواهد یافت.
چهارم: تعداد دیدار کنندگان حضرت در غیبت صغری به طور نسبی بیش از غیبت کبری است.
(1) ممکن است تفاوت نخستین، علّت نامگذاری این دو دوره به غیبت صغری و غیبت کبری باشد، زیرا اوّلی کوتاه و دومی طولانی‌تر است. چنانکه امکان دارد تفاوت چهارم نیز علّت این نحوه نامگذاری باشد، بدین جهت که در غیبت صغری، احتجاب و عدم دیدار کمتر، و در غیبت کبری بیشتر است.
در کتاب اوّل این مجموعه [1] گفته شد که شناخت ما از حکمت اساسی وقوع غیبت صغری، آماده ساختن ذهن مردم است برای غیبت کبری، زیرا اگر بدون این مقدّمه (غیبت صغری) غیبت کبری آغاز می ‌شد، اثبات وجود آن حضرت ممکن نبود و حجّت خدا بر بندگانش از بین می‌ رفت. [2]


پی نوشت:
1-رک تاریخ الغیبة الصغری/ 630 و غیر آن.
2- اگر بدون داشتن دوره غیبت صغری با ویژگی هایش، دوران غیبت کبری آغاز می ‌گشت از چندین جهت حجّت بر مردم تمام نمی ‌شد؛ زیرا:
الف: گرچه روایات وارده از ائمّه درباره تولّد و وجود حضرت فراوان بود، لکن در عین حال دلیلی بر وقوع آن اخبار نبود و ممکن بود گفته شود همه این روایات در آینده واقع خواهد شد. و یا گفته شود این گونه اخبار و بشارت ها مربوط به دوره ‌های دیگر و زمانی دیگر است.
ب: اگر بدون گذراندن دوره غیبت صغری، حضرت غیبت کبری را آغاز می‌کرد، عدّه ‌ای می ‌گفتند اگر حضرت در بین ما نمایندگانی مخصوص می‌ داشت، از طریق آنها به حضور حضرت رفته او را یاری کرده و مقدّمات حکومتش را فراهم می ‌کردیم، بنابراین در تأخیر غیبت و حکومت حضرت، مردم تقصیری ندارند، چون این خداوند است که حضرت را از دیدگان مردم پنهان داشته است و الّا مردم آماده یاری حضرت بودند. و لیکن با گذشتن هفتاد سال و داشتن چهار نفر نایب خاصّ و امکان دسترسی به حضرت، و در عین حال به یاری برنخاستن مردم بر آنان اتمام حجّت شده است.
ج: خداوند که معرفت امام زمان را لازم و واجب و شرط قبولی عبادات دیگر دانسته است، باید راه معرفت به حضرت را نیز تعیین کرده باشد، تا کسانی که می‌خواهند حضرت را بشناسند دلیلی داشته باشند؛ دوران غیبت صغری و ارتباط مردم با آن حضرت از طریق نمایندگان مخصوص حضرت و صدور توقیعات و نامه ‌ها از سوی حضرت، همگی دلیل برای شناسائی و معرفت مردم بود که حضرت را بشناسند و برای دیگران نقل کنند، و منقولات آنان نیز دلیلی برای دیگران باشد. و اگر غیبت صغری نبود این حجّت و دلیل قطع شده بود. (مترجم)