وَ لَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ بَني إِسْرائيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقيباً وَ قالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبيلِ
در حقيقت، خدا از فرزندان اسرائيل پيمان گرفت. و از آنان دوازده سركرده برانگيختيم. و خدا فرمود: «من با شما هستم.» اگر نماز برپا داريد و زكات بدهيد و به فرستادگانم ايمان بياوريد و ياريشان كنيد و وام نيكويى به خدا بدهيد، قطعاً گناهانتان را از شما مى زدايم، و شما را به باغ هايى كه از زير [درختان] آن نهرها روان است در مىآورم. پس هر كس از شما بعد از اين كفر ورزد، در حقيقت از راه راست گمراه شده است.
تفسیر آیه
«عزّرتموهم» از «عَزّر»، به معناى یارى كردن همراه با احترام است.
«سواء السبیل»، به وسط راه را مىگویند كه انحراف از آن، سقوط را به همراه دارد.
نقباى بنى اسرائیل، وزراى حضرت موسى علیه السلام و سرپرستان دوازده طایفه از آنان بودند. از رسول خدا صلى الله علیه وآله روایت است كه فرمود: خلفاى پس از من دوازده نفرند، به تعداد نقباى بنى اسرائیل. [1] مخالفان راه اهل بیت، بسیار كوشیدند كه این عدد را بر خلفاى راشدین، خلفاى بنى امیّه و خلفاى بنى عبّاس منطبق سازند، با اینكه با هیچ كدام جور در نمى آید. و این تلاش بیهوده در حالى است كه ده ها حدیث از زبان پیامبر خدا صلى الله علیه و آله كه نام این دوازده تن را در بردارد، در كتب معتبر شیعه و سنّى به چشم مى خورد كه نخستین آنان على علیه السلام و آخرینشان حضرت مهدى ارواحنا له الفداء است.
همراهى خداوند با ما چند شرط دارد: نماز، زكات، ایمان، نصرت انبیا، انفاق.
ایمان به انبیا به تنهایى كافى نیست، یارى آنان هم لازم است. كمك به خلق خدا، كمك به خداست. قرض دادن باید به شیوه اى نیكو باشد. (از مال خوب با نیّت خوب با سرعت و بدون منّت.) قرار گرفتن موضوع قرض در كنار امورى مانند: نماز و زكات و ایمان به رُسل و یارى انبیا، و ترتّب مغفرت و پاداش الهى بر آن، نشانگر اهمیّت فوق العادهى آن است. (قرض، شامل عموم كمك ها مى شود كه نمونه ى روشن و معمولى آن، وام دادن به مردم است.)
رهبر جامعه باید از سوى خدا تعیین شود، و برگزیدگان انبیا هم باید به فرمان خداوند باشند. بهشت را به «بها» دهند، نه بهانه. بهشت، جاى آلودگان نیست، ابتدا باید پاك شد، آنگاه به بهشت رفت. راه دستیابى به عفو خدا، ایمان و عمل صالح است. بعد از اخذ میثاق و اتمام حجّت و بیان شرایط دریافت الطاف الهى، راه عذر و بهانه براى كسى نیست. هركس به دستورهاى الهى كفر ورزد، از مسیر اعتدال خارج شده است.
در تفسير القرآن العظيم (تفسیر مهدوی اهل سنت) از ابن كثير دمشقي آمده:
قال الإمام أحمد: حدثنا حسن بن موسي، حدثنا حماد بن زيد عن مجالد عن الشعبي، عن مسروق قال: كنا جلوسا عند عبد اللّه بن مسعود و هو يقرئنا القرآن، فقال له رجل: يا أبا عبد الرحمن، هل سألتم رسول اللّه صلّي اللّه عليه و سلّم كم يملك هذه الأمة من خليفة؟ فقال عبد اللّه:
ما سألني عنها أحد منذ قدمت العراق قبلك، ثم قال: نعم، و لقد سألنا رسول اللّه صلّي اللّه عليه و سلّم فقال «اثنا عشر كعدة نقباء بني إسرائيل» هذا حديث غريب من هذا الوجه، و أصل هذا الحديث ثابت في الصحيحين من حديث جابر بن سمرة، قال: سمعت النبي صلّي اللّه عليه و سلّم يقول «لا يزال أمر الناس ماضيا ما وليهم اثنا عشر رجلا» ثم تكلم النبي صلّي اللّه عليه و سلّم بكلمة خفيت علي، فسألت أي ماذا قال النبي صلّي اللّه عليه و سلم؟
قال «كلهم من قريش» و هذا لفظ مسلم
امام احمد گوید حسن بن موسی از حماد بن زید از مجاهد از شعبی از مسروق برایمان روایت کرد ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بودیم و او قرآن می خواند و مردی به او گفت:
ای ابا عبدالرحمن آیا از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم سوال کردی که این امت چند خلیفه دارد؟ عبدالله گفت از زمانی که به عراق آمدم قبل از تو کسی چنین سؤالی از من نپرسیده بود. سپس گفت بله ما از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم سوال کردیم، فرمودند: دوازده نفر همچون نقبای بنی اسرائیل و این سخن از وجه غریب است و اصل این سخن در صحیحین ثابت شده و از جابر بن سمره روایت شده که گفته از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم شنیدم می فرمودند:
امر حکومت بر مردم همچنان هست تا دوازده نفر بر آنان حکومت می کنند و امر خلافت اسلامی پایدار است تا اینکه دوازده خلیفه بیایند. سپس پیغمبر سخنی گفتند که من نشنیدم و سؤال کردم پیغمبر چه فرمود: گفتند تمام این دوازده نفر از قریش هستند و این لفظ مسلم است.
