آيه 77 سوره مؤمنون: رجعت

حَتَّى إِذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَديدٍ إِذا هُمْ فيهِ مُبْلِسُونَ
تا وقتى كه درى از عذاب دردناك بر آنان گشوديم، به ناگاه ايشان در آن [حال‏] نوميد شدند.

تفسيرآيه
تفاسير مهدوي شيعه
در تفسیر «اطيب البيان في تفسير القرآن» از سيد عبد الحسين طيب اینگونه آمده که عذاب شديد در دوره رجعت است. و در بعضي اخبار به رجعت امير المؤمنين عليه السلام تفسير كرده اند و در كلمات مفسرين بعضي به عذاب قيامت و بعضي به قتل و جوع و قحطي گفتند، و ما مكرر گفته ‏ايم كه در تفسير آيات، نوعاً اخبار مصداق را بيان مي‏ کند، بنابراین مي‏گویيم:
عذاب شديد عذابي است كه ديگر نجات نداشته باشد و راه چاره بر آنها بسته شده باشد كه به كلي مأيوس شوند و باب توبه بر آنها بسته شود كه يكي از مصاديق آن حال احتضار است كه پرده برداشته مي شود، و هر كس جاي خود را مشاهده مي ‏كند يا بهشت يا جهنم و ملائكه را مي ‏بيند يا ملائكه رحمت يا عذاب و ديگر باب توبه مسدود مي ‏شود، چنان چه مي ‏فرمايد «وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتَّي إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ» [1]، و يكي از مصاديق آن موقع نزول عذاب است كه در مورد فرعون مي فرمايد: «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ» [2] و نيز مي فرمايد: «فَلَوْ لا كانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها إِيمانُها إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ» [3] و يكي از مصاديقش دوره رجعت ائمه عليهم السلام است كه ظالمين آنها زنده مي شوند و از آنها انتقام كشيده مي ‏شود، و از آنها توبه پذيرفته نمي ‏شود، لذا مي‏ فرمايد:
حَتَّي إِذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِيدٍ إِذا هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ

در ترجمه بيان السعاده في مقامات العباده از سلطان محمد گنابادي نیز آمده:
در هر حال خوي و خصلت آنان سركشي و طغيان است حتّي اگر دري از جهنّم برایشان باز شود، يا در عذاب ديگري مانند عذاب فتح مكّه. يا دري به سوي عذاب هنگام مرگ، يا اینکه هنگام بازگشت و رجعت بازگردد، چنانچه در خبر آمده است.
«ِذا هُمْ فِيهِ» یعنی آنان در عذاب اند و در «مُبْلِسُونَ» متحيّر و از خير نااميد يا به شرّ گرفتار هستند.
موسوي همداني نیز در ترجمه تفسير الميزان می نویسند:
و در مجمع البيان در ذيل آيه: «حَتَّي إِذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِيدٍ» گفته: امام ابي جعفر (ع) فرمود: اين آيه درباره رجعت است.[4]
همچنین در تفسير جامع‏ از بروجردي آمده:
در بصائر الدرجات ذيل آيه «حَتَّي إِذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِيدٍ» از حضرت باقر عليه السلام روايت كرده فرمود منظور از اين باب و در كه گشوده خواهد شد علي بن ابي طالب عليه السلام است در زمان رجعت و بازگشت به سوي دنيا.
در تفسير روان جاويد نیز به نقل از امام باقر (ع) منظور از عذاب شدید، رجعت ذکر شده است.
در تفسير شريف لاهيجي آمده:
مراد از اين عذاب قحط و غلاست كه به دعاي حضرت رسالت‏ پناه صلي اللَّه عليه و آله به آن گرفتار شدند و در مجمع البيان گفته كه: «قال ابو جعفر عليه السلام: هو في الرجعه» يعني اين عذاب شديد در رجعت به وقوع خواهد پيوست‏.