برهه اى است كه امام زمان ارواحنا له الفداء ، سايه پدر را از دست داد و خود عهده دار منصب امامت شد و در حقيقت، دوران غيبت صغرى را در ره حيرت و محنت شيعيان ناميده اند. [1]

در اين دوران، بر دوستداران اهل بيت علیه السلام بسيار سخت گذشت. از يك سو فرقه های گوناگونى پيدا شدند كه در رابطه با امامت، افكار و انديشه هاى متضادى داشتند و مردم را به شبهه و ترديد مى انداختند و شيعيان، به دنبال ملجأ و مرجعى مى گشتند، تا بتوانند در اين عرصه خطرناك، در پناه او بمانند و از افكار و انديشه خود به دفاع برخيزند.

از سوى ديگر، دشمن احساس كرده بود كه امام يازدهم علیه السلام فرزندى دارد، از اين روى درصدد دستگيرى و نابودى وى برآمده بود.

مجموعه اين حوادث، فضاى حيرت و سرگردانى را دو چندان مى ساخت و به فرموده امام رضا علیه السلام بعد از درگذشت سومين فرزندم امام حسن علیه السلام فتنه فراگير و طاقت فرسايى فرا مى رسد كه بسيارى از خوبان و نخبگان در آن فرو مى افتند. [2]
در آن دوران، دشمنان از هيچ تبليغ ناروا و سختگيرى كوتاهى نكردند. مؤمنان بسيارى دچار حيرت شدند و اختلاف به اندازه اى رسيد كه به نقل شيخ مفيد، چهارده انشعاب در شيعه به وجود آمد كه از آن ميان، فقط سه فرقه به وجود مهدى ارواحنا له الفداء يقين داشتند. گسترش دامنه شبهات، مؤمنان و انديشورانى را كه بر اساس تفكر شيعى، به غيبت مهدى ارواحنا له الفداء پايبند مانده بودند، به نوشتن كتاب هايى در اين موضوع وا داشت[3].

اخبارى مربوط به بيست سال پيش از شروع غيبت كبرى در حدود سال 352 هـ. ق وجود دارد كه نشان مى دهد، حيرت و نااميدى از بازگشت سريع امام دوازدهم، ویژگى بارز محافل اماميه بوده است.

حملات شديد به غيبت و فلسفه آن از سوى معتزليانى چون ابوالقاسم بلخى، و زیديه همچون: ابو زيد علوى [4] و صاحب بن عباد، اين حيرت را در ميان اماميه، از نيشابور تا بغداد گسترش داد، تا آن كه شمارى عقايد خود را ترك گفتند[5].