خمط
از نام هاى مادر امام زمان ارواحنا له الفداء است.[1]
هم چنين، نوعى درخت ميوه است كه قرآن نيز آن را به كار برده است. [2]

ريحانه
يكى از نام هاى مادر امام زمان ارواحنا له الفداء است.[3]

سوسن
يكى از نام هاى مادر امام زمان ارواحنا له الفداء [4] و نام گلى خوشبو و معطر و پرفايده است كه در كتاب هاى طب نيز آمده است.

صيقل
يكى از نام هايى است كه نرجس خاتون مادر حضرت به آن خوانده مى شده است.[5]
همچنين صيقل كنيزى بود كه وقتى معتمد عباسى دستور داد به جست وجوى خانه امام حسن عسكرى علیه السلام و خانه همسايگان پس از شهادت امام بپردازند، اين كنيز به خاطر حفظ جان امام زمان ارواحنا له الفداء ادعاى باردارى كرد. لذا او را دستگير كردند و به مدَت دو سال نگاه داشتند، تا آن كه به باردار نبودن وى مطمئن شده و او را رها ساختند.[6]
برخى منابع "صقيل " ذكر كرده اند و صقيل، به مفهوم پديده نورانى و پرجلوه و نرم است.[7]

مريم
برخى منابع آن را از اسامى مادر حضرت مهدى ارواحنا له الفداء ذكركرده اند.[8]

مليكه
به معناى ملكه و شهربانو، و نامه و صحيفه آمده [9] و نام رومى مادر امام زمان ارواحنا له الفداء است.
او كنيزى رومى بود كه توسط بشر بن سليمان از طرف امام هادى علیه السلام خريدارى شد.

نرجس
نرجس خاتون، همسر امام حسن عسكرى علیه السلام و مادر بزرگوار امام زمان ارواحنا له الفداء ، مليكه رومیه بود كه سوسن و صيقل و ريحانه نيز ناميده مى شد.
از طرف پدر، دختر يشوعا پسر قيصر روم شرقى و از طرف مادر، نسل شمعون از ياران حضرت عيسى مسيح علیه السلام و وصی او به شمار مى رفت.
او با اين كه دركاخ زندگى مى كرد، آن چنان پاك و با عفت بود كه گويى شباهت به خانواده خود ندارد و از حيث رفتار و اخلاق به خانواده مادرى كشيده، و زندگى اش همچون زندگى شمعون و عيسى و مريم علیه السلام ، سرشار از صفا و معنويت و پاكى بود.[10]
از این رو دوست داشت با يك خانواده پاك و خداپرست وصلت كند و خداوند او را در اين امر كمك كرد و او به طور غير عادى و تعجب آور، خود را به امام حسن عسكرى علیه السلام رساند.
هنگامى كه نرجس خاتون وارد خانه امام هادى علیه السلام شد، امام او را به خواهرش حكيمه خاتون سپرد تا احكام و دستورات اسلام را به او بياموزد.
حكيمه خاتون با این كه خود از بزرگان بانوان خاندان امامت و رسالت بود، او را سيده خانواده خود [11] و خود را خدمتگزار او خطاب مى كرد .[12]

و اما بازداشت نرجس خاتون
جعفركذاب، جريان تجلى امام مهدى ارواحنا له الفداء در نماز بر پدر و دريافت نامه ها و اموال شيعيان قم را به رژيم عباسى گزارش داد و بى درنگ خليفه غاصب، دستور بازداشت سالار بانوان، نرجس خاتون، را صادر كرد و از او، فرزند گرانمايه اش حضرت مهدى ارواحنا له الفداء را مطالبه نمود. اما او با درايت وصف ناپذير خويش از راه تقيه، جريان را نپذيرفت .
ولى دستگاه از او دست برنداشت و آن بانوى گرانمايه را به زندان قاضى سامرا و تحت نظر او فرستاد، تا ضمن مراقبت شديد از او، جريان را دنبال كند. اما خداوند پس از مدتى كوتاه، راه نجات او را فراهم آورد[13]
نرجس خاتون در سال 261هجرى و به روايتى قبل از شهادت امام حسن عسكرى علیه السلام از دنيا رفت.
قبر شريفش در سامرا، كنار قبر منور امام حسن عسكرى علیه السلام قرار دارد.[14]

حديثه
از نامهاى مادر امام زمان ارواحنا له الفداء است.[15]