استخاره، در لغت به معناى خواستار گزينش بهترين از دو امر يا امور، شدن است . يعنى از كسى خواستن كه بهترين را براى خواستار، انتخاب كند.
استخاره كه در کتب حديث شيعه و سنى به حد تواتر از معصومين رسيده، نوعى دعا و درخواست است از بنده، به درگاه خداوند در مورد تردد در امرى كه داراى وجوه متعدد باشد و يا تردد در انجام دادن و انجام ندادن امرى و او از خداوند می خواهد كه آن چه به خير و صلاح او است در دل او اندازد و تصميمش را بدان استوار دارد و آن را برايش ميسر و ممكن سازد.
از معلى بن خنيس نقل شده كه گفت: از امام صادق علیه السلام شنيدم كه فرمود: هيچ بنده مؤمنى از خداوند خود، گزينش بهتربن را درخواست نكرد، جز اين كه خداوند آن چه بهتر بود، برايش انتخاب نمود، هر چند آن، مورد پسند بنده نباشد در منابع شيعه از امام صادق علیه السلام و آن حضرت از پدرش روايت نموده كه می فرمود: ما استخاره را آن چنان می آموختيم كه سوره هاى قرآن را [1] سه جور استخاره آمده است.
1. استخاره به استشاره يعنى استخاره به وسيله مشورت با خدا. در مكلارم الاخلاق از امام صادق علیه السلام روايت شده كه فرمود: چون خواستى وارد كارى شوى، پيش از آن كه با ديگران مشورت كنى، با خداى خويش مشورت كن.
راوى می گوید: عرض كردم: چگونه؟ فرمود: صد بار بگو: استخيرالله. پس در كار مورد نظر، با مردم مشورت كن، كه خداوند هر آن چه به خير و صلاح تو است بر زيان هركه بخواهد جارى می سازد. [2]
2.استخاره به تسبیح از مرحوم شيخ بهايى نقل شده كه گفت: از اساتيدمان شنيدیم كه شفاهاً از حضرت ولى عصر ارواحنا له الفداء نقل شده كه استخاره به تسبيح چنين است: تسبيح را به دست بگير و سه بار بر محمد و آل محمد صلوات بفرست و سپس يك مشت ازتسبيح جدا ساز و دو دانه دو دانه بشمار. اگر يكى ماند، آن كار را انجام بده و اگر دو تا ماند، انجام مده. [3]
3.استخاره به قرآن از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم روايت شده كه چون خواستى به قرآن استخاره كنى، سه بار قل هو الله احد بخوان وسه بار بر محمد و آل محمد صلوات بفرست. سپس بگو اللهم تفعلت به کتابک وتوكلت عليك، فارنی من كتابك ما هو مكتوم من سرك المکنون في غیبک. آن گاه قرآن كامل را می گشايى و مطلب خود را در سطر اولِ صفحه دست راست می بينى [4] صاحب جواهر فرموده: استخاره اى به حضرت قائم ارواحنا له الفداء نسبت داده می شود. آن است كه بعد از قرائت دعا، يك قبضه از تسبيح را بگير و هشت هشت جداكن . اگريكى باقى ماند، فى الجمله نيك است، اگر دوتا باقى ماند، يك نهى است، اگر سه تا ماند، اختيار دارد چون فعل وترك آن مساوى است و اگر چهار تا ماند، دو نهى است از آن، اگر پنج تا ماند، بعضى گفته اند كه رنج دارد و بعضى گفته اند كه در آن ملامت است . اگر شش تا ماند، نهايت خوب است و بايد تعجيل در آن كرد، و اگر هفت تا ماند، حكمش مثل پنج تا است واگر هشت تا ماند، چهار نهى از آن است.[5]