كاوشي در شباهت‌هاي يزيد و سفياني
در اين عالم به جهت نظمي كه خداوند متعال در آن قرار داده است بين همه اجزاء و افراد، ارتباط و پيوند تنگاتنگي وجود دارد كه اساسي‌ترين پيوند ميان ذوات مقدس معصومين عليهم السلام با تمام هستي از ابتداي خلقت تا پايان تاريخ است و در اين ميان، ارتباط ناگسستني امام حسين عليه السلام و حضرت مهدي ارواحنا له الفداء ارتباطي پرمعناست ميان اين دو امام راز و رمزي است كه ياد و نام آنان را هميشه در كنار هم نگه داشته است.[1]
و آنچه باعث پيوند و ارتباط بيشتر اين دو امام بزرگوار مي‌گردد، شباهت عجيب بين دشمنان اين دو امام همام است تشابه ميان يزيد به عنوان چهره شاخص دشمنان امام حسين عليه السلام و سفياني يكي از دشمنان سرسخت امام زمان ارواحنا له الفداء است.
به همين جهت اين مقاله سعي شده است به شباهت‌هاي ميان يزيد و سفياني پرداخته شود و شباهت‌هاي شخصي و رفتاري اين دو در حد امكان بيان گردد.
1. نسب
همانطوركه جد يزيد ابوسفيان و جده‌اش هند جگر خوار محسوب مي‌شد سفياني نيز بر طبق روايات از نسل ابوسفيان و همسرش هند جگر خوار مي‌باشد.
امام صادق عليه السلام فرمودند: ما و اولاد ابوسفياني افراد دو خانواده هستيم دشمني ما به هم، در راه خدا است ما مي‌گوئيم خدا راست گفته و آنها مي‌گويندخدا دروغ گفته است ابوسفيان با پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم جنگيد و معاويه با علي بن ابي‌طالب عليه السلام پيكار نمود و يزيد با حسين بن علي عليه السلام جنگيد و او را به شهادت رسانيد و سفياني هم با قائم آل محمد ارواحنا له الفداء خواهد جنگيد[2]
2. ناپاكي ولادت (زنازاده بودن)
امام حسين عليه السلام در سخناني كه در برابر سپاه عمر سعد ايراد كردند در اين رابطه فرمودند: هان به هوش باشيد كه اين (يزيد) ناپاك‌زاده فرزند ناپاك‌زاده مرا در ميان دو انتخاب قرار داده است كشته شدن يا قبول ذلت و چقدر دور است كه ما تن به ذلت دهيم[3]
در ارتباط با سفياني نيز عمر بن ابان كلبي از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود گويا سفياني (راوي مي‌گويد يا رفيق سفياني) در كوفه شهر شما فرود آمده از جانب او صدا مي‌زند هركس يك نفر از شيعيان علي را بياورد هزار درهم به او خواهيم داد... آگاه باشيد آن روز فقط زنازادگان بر شما حكومت مي‌كنند.
3. دين
يزيد اگرچه در ظاهر مسلمان بود اما براساس تعليمات مسيحيت پرورش يافته و به مسيحيت تمايل داشت
يزيد از طرف مادر از قبيله بني كلب بود كه پيش از اسلام مسيحي بودند و حال و هواي دوران مسيحيت در سر آنان بود و يزيد تا زمان جواني در اين قبيله نزد دايي‌هاي خود در باديه پرورش يافت از اين‌رو بيش از آنكه تربيت او اسلامي باشد تربيت مسيحي داشت. درباره دين سفياني روايات مختلفي وارد شده كه دسته‌اي از آنها به مسيحي بودن سفياني تصريح دارند.
امام علي عليه السلام در اين‌باره فرموده‌اند:... و خروج سفياني با پرچمي سبز و صليبي از طلاست.
دسته ديگر از روايات سفياني را در ابتدا مسلمان مي‌دانند كه به نصرانيت مي‌گرود.
و دسته سوم روايات، دين سفياني را اسلام معرفي كرده‌اند.
در جمع‌بندي ميان اين روايات و آشتي ميان روايات شايد بتوان گفت كه سفياني در ابتدا به ظاهر مسلمان است و در نهايت به آيين مسيحيت مي‌گرود انگيزه اين گرايش مي‌تواند بهره‌گيري از امكانات غرب در رويارويي با حركت امام مهدي ارواحنا له الفداء باشد.[4]
4. مركز خلافت
همان‌گونه كه شام مركز خلافت يزيد بوده است روايات مكان قيام سفياني را نيز از سرزمين شام مي‌داند
امام علي عليه السلام فرموده‌اند: سفياني از شام خروج مي‌كند پس اهل شام از او اطاعت مي‌كنند[5]
5. دشمني و كينه نسبت به اولاد پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و شيعيان
در اين رابطه نقل شده وقتي كه سرهاي مقدس شهيدان كربلا را وارد مجلس يزيد ساختند يزيد در حالي كه با چوب دستي خود بر لب و دندان امام حسين عليه السلام مي‌زد اين اشعار را مي‌خواند
.....كاش بزرگان من كه در جنگ بدر كشته شده بودند امروز مي‌ديدند كه قبيله خزرج چگونه از ضربات نيزه به زاري آمده است[6]
.......من از فرزندان خندف نيستم[7] اگر از فرزندان احمد (رسول اكرم) انتقام نگيريم[8]
درباره سفياني نيز در اين رابطه جابر جعفي روايت مي‌كند كه امام باقر عليه السلام فرمودند... سفياني و پيروانش خروج مي‌كنند و قصدي جز كشتن و آزار اولاد پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و شيعيان آنها را ندارد.[9] كينه و دشمني سفياني نسبت به شيعيان به حدي است كه عمر بن ابان كعبي از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود گويا سفياني (راوي مي‌گويد يا فرمود رفيق سفياني) در كوفه شهر شما فرود آمده و از جانب او صدا مي‌زند هركس يك نفر از شيعيان علي را بياورد هزار درهم به او خواهيم داد كار به آنجا مي‌رسد كه همسايه همسايه را مي‌گيرد و مي‌گويد اين از شيعيان علي است. سپس گردن او را مي‌زند و هزار در هم مي‌گيرد[10]
6. اباحه‌گري و تكليف گريزي
قاضي نعمان مصري مي‌نويسد: روزي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم به معاويه نظر افكند و فرمود:
امت من چه روز (سختي) از تو خواهد داشت؟و خاندان من از فرزندي كه از صلب تو خارج مي‌شود روز بدي را در پيش دارد! همان فرزندي كه آيات خدا را به استهزا مي‌گيرد و آنچه را خداوند از حريم من حرام كرده، وي حلال مي‌شمارد[11]
و در ارتباط با سفياني نيز اميرالمؤمنين عليه السلام مي‌فرمايند: به خدا سپاه سفياني به جنايات خود ادامه مي‌دهد تا هيچ حرامي نماند جز اينكه حلالش بشمارند، هيچ پيماني نماند جز اينكه نقض كنند. هيچ خانه‌اي از خشت رخام تا سنگ خام باقي نباشد جز اينكه دامنه ظلم و ستمشان در آن وارد شود[12]
7. حمله به مدينه
پس از حادثه خونين كربلا و آگاهيِ مردم از ماهيت يزيد و پليدي و خباثت وي، قيام و جهاد در مدينه آغاز شد مردم والي مدينه را بيرون كردند و يزيد را از خلافت خلع كرده.[13] و گفتند كسي كه قاتل اولاد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم و ناكح محارم و تارك صلوة و شارب خمر است لياقت خلافت ندارد.[14]
يزيد كه از ماجرا مطلع شد لشكر عظيمي فراهم ساخت و فرماندهي آن را به عهده مردي خونريز به نام «مسلم بن عقبه» گذاشت.
وی حرمت قبر مطهر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را نگه نداشت و با اسبان خود داخل روضه منوره شدند و مردمي كه به قبر مطهر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم پناه آورده بودند كشتند تا روضه مسجد پر از خون شد و تا قبر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم رسيد در اين فاجعه از بزرگان مهاجر و انصار هزار و هفتصد تن و از ساير مسلمين ده هزار تن به قتل رسيدند
نظير آنچه لشكر يزيد در حمله به مدينه در فاجعه حرّه انجام دادند براي سپاه سفياني نيز در روايات نقل شده است
سفياني پس از حمله به كوفه و تصرف آن از حضور امام مهدي ارواحنا له الفداء در مدينه مطلع مي‌شود از اين‌رو براي دستگيري آن حضرت سپاهي را به سمت مدينه گسيل مي‌دارد
سپاه سفياني براي دستگيري و كشتن حضرت عده زيادي را دستگير مي‌كند و به قتل مي‌رساند امام علي عليه السلام در اين باره مي‌فرمايد: سفياني سپاهي را به مدينه گسيل مي‌دارد و آنها كساني از خاندان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بتوانند دستگير مي‌كنند و از بني هاشم مردان و زنان فراواني را مي‌كشند در اين هنگام مهدي و مبيض به سمت مكه مي‌روند[15]
8. امام ستيزي (قصد كشتن امام عليه السلام در حرم امن الهي)
سيد الشهداء عليه السلام روز هشتم ذي الحجه از مكه بيرون آمد زيرا عمرو بن سعيد بن العاص با لشكر سنگيني به فرمان يزيد وارد مكه شد تا با حسين بن علي عليه السلام بجنگد و اگر دست يافت آن حضرت را شهيد نمايد[16]
امام به برادر خود محمد حنفیه فرمود برادر من بيم از آن دارم كه يزيد خونم را در حرم (امن خدا) بريزد و بدين سبب حرمت اين خانه شكسته شود[17]
سفياني نيز بعد از آنكه مطلع مي‌شود كه حضرت مهدي ارواحنا له الفداء به مكه رفته است سپاهي را براي دستگيري ايشان مي‌فرستد اما سپاه سفياني هرگز موفق نمي‌شوند داخل مكه شوند و در سرزمين بيدا به زمين فرو مي‌روند
9. جنايات بزرگ در مدت كم
يزيد در مدت كوتاه خلافت خونين كه سه سال و چند ماه بيشتر طول نكشيد جنايات بزرگي مرتكب شد از ميان آنها سه جنايت مهم او فاجعه خونين كربلا، كشتار وسيع مردم مدينه، و آتش زدن كعبه بود. ذهبي در معرفي يزيد مي‌نويسد يزيد ناصبي، خشن، تندخو و بي‌ادب بود مسكرات مي‌نوشيد و مرتكب منكرات مي‌شود دولت وي با شهادت امام حسين عليه السلام آغاز و با واقعه حره در مدينه پايان يافت[18]
سفياني هم بمثابه يزيد با وجود آنكه از آغاز قيام او تا كشته شدن بيشتر از 15 ماه طول نمي‌كشد اما جنايات زيادي در اين مدت كم انجام مي‌دهد
اميرالمومنين عليه السلام در اين باره فرمودند به خدا سپاه سفياني به جنايات خود ادامه مي‌دهد تا هيچ حرامي نماند جز اينكه حلالش بشمارند هيچ پيماني نماند جز اينكه نقض كنند، هيچ خانه‌اي از خشت خام تا سنگ رخام باقي نباشد جز اينكه دامنه ظلم و ستمشان در آن وارد شود و مردم در اثر سوء تدبير و كشورداري آنان دستخوش اضطراب و ناامني شوند همه مردم اشك حسرت بريزند يك دسته براي تباه شدن دينشان و دسته‌اي ديگر براي تباه شدن دنيايشان[19]
پدیدآونده:محمّد مهدي صمصامي
[1] . محمدرضا فواديان فرات تا فرات، دفتر اول، ص83.
[2] . عبدالعلي محمدي شاهرودي، ترجمه معاني الاخبار، ج2، ص310، باب 392.
[3] . سعيد داودي و مهدي رستم نژاد، عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها رويدادها، پيامدها، ص423.
[4] . نصرت الله آيتي، تأملي در نشانه‌هاي ظهور، ص140ـ 138.
[5] . الغيبة نعماني، باب8، ح14، ص316.
[6] .اين بيت از ابيات عبدالله بن زبْغري از دشمنان رسول خدا (ص) است وي اشعاري را پس از جنگ احد و كشته شدن ياران رسول خدا (ص) سرود و در آن آروزكرد كه كاش كشتگان ما در جنگ بدر امروز بودند و مي‌ديدند كه قبيله خزرج چگونه زاري مي‌كنند يزيد از بيت استفاده كرد و بقيه را خود سرود
[7] . خِنْدِف لقب همسر الياس بن مضرار بن نزار است كه نامش ديلابنت حلدان است فرزند الياس را به نام همسرش فرزندان خِندِف ناميدند بنابراين خندف از جدّه‌هاي اعلاي قريش و از جمله يزيد محسوب مي‌شود
[8] . عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها رويدادها، پيامدها، ص112ـ 111.
[9] . مهدي موعود، ص1001 ـ1000
[10] .همان، ص989.
[11] . عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها رويدادها، پيامدها، ص213.
[12] . كامل سليمان، روزگارهائي ، ترجمه علي اكبر مهدي‌پور، ص1091.
[13] . عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها رويدادها، پيامدها، ص219.
[14] . تتمة المنتهي، ص38.
[15] . تاملي در نشانه‌هاي حتمي ظهور، ص169ـ 168.
[16] . دكتر محمد آيتي، بررسي تاريخي مدينه تا كربلا، ص238.
[17] . عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها، رويدادها، پيامدها، ص350.
[18] . عاشورا ريشه‌ها، انگيزه‌ها، رويدادها، پيامدها، ص223.
[19] . روزگار رهايي، ص1091.
