خودسازى و تهذيب نفس
اصلاح نفس و ترك گناهان و آراستن به فضايل اخلاقى در همه احوال ضرورت دارد. ولى خودسازى و اصلاح نفس در دوره غيبت، كه زمينه لغزش و انحراف و آلوده گشتن به رذايل اخلاقى بيشتر است، از اهميت زيادى برخوردار است.
امام صادق‏ عليه السلام در اين زمينه مى‏ فرمايند: «صاحب الامر ارواحنا له الفداء غيبتى خواهد داشت اگر كسى در آن دوره بخواهد ديندار بماند، سخت در مشقت ‏خواهد بود. بنده خالص خدا در آن شرايط بايد تقواى الهى پيشه كند و دو دستى به دين خود بچسبد.»
به علاوه، چون فراهم شدن زمينه ظهور امام زمان ‏ارواحنا له الفداء از يك نظر وابسته به وجود افراد خود ساخته و آراسته به فضايل اخلاقى است و جز از طريق تهذيب نفس و پيدا كردن پرورش اسلامى نمى‏توان در سلك ياران و زمينه‏ سازان حضور آن حضرت قرار گرفت.
بنابراين، يكى از وظايف افراد تلاش در راه خودسازى و تهذيب نفس است. بر اين اساس، امام صادق‏ عليه السلام مى‏فرمايند: «من سره ان يكون من اصحاب القائم فلينتظر و ليعمل بالورع و محاسن الاخلاق ... هر كس دوست دارد از ياران حضرت قائم ‏ارواحنا له الفداء باشد بايد در انتظار ظهور آن حضرت باشد و در اين حال، به پرهيزكارى و اخلاق نيكو رفتار نمايد» و حتى در توقيعى كه امام زمان‏ ارواحنا له الفداء آن را به مرحوم شيخ مفيد نوشته ‏اند چنين آمده است كه اعمال ناشايست و گناهانى كه از شيعيان سر مى ‏زند، يكى از عوامل طولانى شدن دوره غيبت و محروميت آنها از ديدار امام‏ است.
جامعه‏سازى
از آنجا كه يكى از شرايط مهم رشد ارزش ‏ها و فراهم شدن زمينه حاكميت احكام الهى، اصلاح وضع عمومى جامعه است لذا در تعليمات روشنگرانه اسلام اهتمام به وضع جامعه و مبارزه با نارسايى‏ هاى اجتماعى و فساد و كجروى‏ ها از طريق امورى چون امر به معروف و نهى از منكر مورد تأكيد قرار گرفته است. به گونه ‏اى كه حتى انسان‏ هاى بى ‏توجه به امور اجتماعى و مشكلات ساير مردم، خارج از زمره مسلمانان محسوب مى ‏شوند: «من اصبح و لا يهتم بامور المسلمين فليس بمسلم‏»
علاوه بر اين ‏كه بر اساس روايات اهل ‏بيت‏ عليهم السلام تا آمادگى‏ هاى لازم فكرى و فرهنگى و... در آحاد جامعه براى پذيرش و يارى امام زمان ‏ارواحنا له الفداء پيدا نشود، ظهور حضرت محقق نخواهد شد. از سوى ديگر، تحصيل آمادگى‏ هاى لازم نياز به بستر سالمى دارد كه افراد در سايه آن بتوانند به كسب مهارت‏ ها و كمالات لازم بپردازند.
اين بسترسازى مشروط به احساس مسؤليت همگانى و مشاركت همه جانبه تك تك افراد در پاكسازى فضاى عمومى جامعه است كه براى انجام كامل و به موقع اين امر نيز مكانيزم‏ هاى زيادى پيش ‏بينى شده است كه مهمترين آنها، اقامه فريضه امر به معروف و نهى از منكر است. يعنى همه افراد جامعه اسلامى موظفند از طريق تحصيل آشنايى كامل با شرايط و احكام آن، به اصلاح نارسايى ‏هاى اجتماعى و حفظ سلامت فضاى جامعه بپردازند تا از اين طريق، اولاً: شرايط لازم براى ظهور آن حضرت فراهم گردد و ثانياً، امكان زندگى براساس احكام نورانى اسلام در دوره غيبت، ولو به صورت ناقص، بوجود آيد.
پيروى از نائبان امام زمان عليه السلام
در دوره غيبت كبرى، فقهاى جامع ‏الشرايط به نصب امام زمان‏ عليه السلام مسؤليت نمايندگى عام امام ‏عليه السلام را در استمرار حركت ‏حيات ‏بخش امامت و پاسدارى از احكام و مقررات اسلامى برعهده دارند. بر اين اساس، يكى از وظايف افراد در عصر غيبت، پيروى از رهنمودهاى فقهاى عادل است. چرا كه فقها به دليل آشنايى با شيوه‏ هاى صحيح استنباط احكام از منابع اصيل دينى، قادرند تا به پرسش ‏هاى مختلف مردم در زمينه مسائل دينى پاسخ دهند. امام صادق‏ عليه السلام در اشاره به چنين امر مهمى فرمودند: «فقها از سوى ما منصوب شده ‏اند تا به سؤالات شما پاسخ دهند و شما نيز مؤظف هستيد در شرايطى كه به ما دسترسى نداريد به آنها مراجعه كنيد و بر اساس نظر آنان در چهارچوب احكام الهى عمل كنيد و هرگز حكم آنها را كه براساس موازين شرعى ارائه مى‏شود، رد ننماييد. چون رد نظر آنان، به منزله رد حكم و نظر ماست و رد نظر ما، به منزله رد نظر و حكم خداوند است.» [1]
در همين باره زمانى كه از حضرت مهدى (عجل الله تعالي فرجه) سؤال كردند كه در دوران غيبت كبرى كه به شما دسترسى نداريم جواب احكام و مسائلى را كه با آنها مواجه مى ‏شويم چگونه به دست آوريم؟ آن ‏حضرت در پاسخ فرمودند: «در پيشامدها و حوادثى كه رخ مى ‏دهد به آشنايان با احاديث ما (يعنى مجتهدان جامع ‏الشرايط كه متخصصان متون دينى و احاديث اهل ‏بيت ‏عليهم السلام هستند) مراجعه كنيد و آنها حجت من براى شما و من حجت‏ خدا بر آنان هستم.» [2] پس، برخلاف نظر نادرست ‏برخى افراد ناآشنا به معارف اسلامى، مسلمانان در دوران غيبت كبرى بدون راهنما نمانده‏ اند كه مجبور باشند با شيوه‏ هاى ناصواب متكى به انديشه‏ هاى ناقص بشرى و نظريه ‏هاى غيرعلمى به حل مشكلات اقدام كنند و در نتيجه، گرفتار معضلات فرهنگى و اقتصادى و اجتماعى فراوان گردند. بلكه در دورانى كه بنابر مصالحى امام معصوم ‏عليه السلام در دسترس همگان نيست مردم موظفند كه به فقهاى عالم و عادل مراجعه كنند و آنان نيز موظفند بدون كوتاهى و سهل ‏انگارى بر اساس موازين شرعى از طريق مراجعه به آيات قرآن و روايات اهل ‏بيت ‏عليهم السلام به همه سؤالات و نيازهاى فكرى و اعتقادى و فقهى و فرهنگى و سياسى و... آنها پاسخ‏ هاى مناسبى ارائه دهند.