امام مهدي کيست؟
سخن از امام مهدي عليه‏ السلام سخن از يک موضوع عقيدتي و مذهبي بسيار حساس و مهمي است که رابطه تنگاتنگ وگسست ناپذيري با اسلام و مسلمانان دارد، چرا که وجود گرانمايه او يک واقعيت اسلامي و از مهم ‏ترين مسايل ديني و از اساس مکتب و ايمان به ارزش هاي معنوي است.
بحث از شخصيت آن حضرت، آنگونه که برخي از نويسندگان منحرف پنداشته ‏اند، بحث از افسانه ‏اي نيست که شيعه آن را به منظور آرامش بخشيدن به روان ناآرام خويش که در رهگذر قرون و اعصار تحت فشار ظلم و استبداد بوده است -ساخته باشد و به خاطر مرهم نهادن بر قلب زخم خورده ‏اي که باران مصائب در مسير زمان بر سر آنان باريده است- سر هم کرده باشد.
بحث از امام مهدي عليه ‏السلام آنگونه که برخي فيلسوف‏ نماها گفته‏ اند انديشه‏ اي نيست که به منظور تخفيف دردها و آرامش بخشيدن به رنج و فشاري باشد که از رهگذر حاکميت زمامداران بيدادگر قرون و اعصار، در برخي اذهان و افکار جايگزين شده باشد.
و نيز آنگونه که برخي عناصر نادان مدعي دانش و فرهنگ، تصور کرده ‏اند، خرافه ‏اي نيست که آن را، داستان ‏سرايان ساخته و پرداخته و به اسلام چسبانده باشند و نيز بازيچه تاريخي نيست تا اسباب تمسخر دشمنان بدانديش و دلقک و ياوه‏گو باشد؛ بلکه يک واقعيت اسلامي است که در خور اهميت بخشيدن بسيار و ژرف‏ نگري فراوان ارزيابي و روشنگري اساسي است.
مسأله تداوم حيات اسلام و شکوه قرآن است، بحث مهم و اصيلي است که قرآن نويدگر آن است و پيامبر در موقعيت ها و مناسبت هاي گوناگون از آن سخن به ميان آورده، امامان نور عليه‏ السلام نويد و بشارت آن را نه تنها به شيعيان خود که به تمامي مسلمانان قرون و اعصار داده ‏اند و به دانشمندان، مفسران، محدثان و مورخان نام ‏آور، در رهگذر قرون و اعصار، کتاب هاي مفصل و مستقلي پيرامون آن نوشته ‏اند.
با اين بيان، موضوع امام مهدي يک موضوع استراتژيک و بسيار مهم و در نوع خود بي نظير است و از امتيازات بسيار ويژه‏ اي، برخوردار است. مسأله ‏اي است که پيرامون آن بسيار گفتگو شده و در آستانه آن، فراوان، برخورد افکار و انديشه ‏ها صورت گرفته و قلم فرسايي ها شده است. از اين رو، گروهي بدان ايمان آورده و گروهي دچار حيرت گشته و برخي ديگران را به باد استهزاء گرفته‏ اند.
امام مهدي عليه ‏السلام شخصيت برجسته‏ اي است که درست 1142 سال پيش از نگارش اين مطلب ديده به جهان گشوده و هم اکنون زنده است، بر روي اين سياره خاکي زندگي مي‏کند و بسان ديگر انسان ها، غذا مي‏خورد و آب مي ‏نوشد و خداي خويش را عاشقانه و خالصانه عبادت مي‏کند و در انتظار دريافت فرمان ظهور خويش است.
آن گرامي از ديدگان نهان است. مردم او را نمي ‏بينند و نمي ‏شناسند و او نيز خويشتن را معرفي نمي‏ کند و در هر نقطه‏ اي از جهان که اراده کند، حضور مي‏ يابد. او بر سراسر جهان تسلط و اشراف دارد و به همه بندگان، شهرها و کشورها احاطه دارد. به اذن خدا هر رخدادي در سراسر جهان رخ دهد مي‏ داند و روزي که نزد خدا مشخص است و براي ما نامعلوم، از پس پرده غيبت ظاهر مي‏ شود و علائم و نشانه ‏هاي قطعي پيش از ظهور او پديدار مي‏گردد
پس از ظهور، بر سراسر گيتي حکم مي ‏راند و مسيح عليه‏ السلام از آسمان فرود آمده و به امامت او نماز مي ‏خواند.
همه دولت ها و ملت ها در سراسر جهان، در برابرش خاضع مي‏گردند و مذاهب و اديان سر فرود مي‏ آورند.
اسلام راستيني را که نياي گرانقدرش محمد صلي الله عليه و اله و سلم آورد، با خود مي ‏آورد و پياده مي ‏کند....
نام بلند آوازه‏ي آن گرانمايه «محمد» و به «مهدي» شهرت دارد.
او فرزند حضرت امام حسن عسکري عليه ‏السلام،
فرزند امام هادي عليه ‏السلام،
فرزند امام جواد عليه ‏السلام،
فرزند امام رضا عليه ‏السلام،
فرزند امام کاظم عليه‏ السلام،
فرزند امام صادق عليه ‏السلام،
قرزند امام باقر عليه ‏السلام،
فرزند امام سجاد عليه ‏السلام،
فرزند امام حسين عليه ‏السلام،
فرزند امام حسن عليه ‏السلام،
فرزند امام علي عليه ‏السلام،
و فرزند دلبند فاطمه عليها السلام دخت گرانمايه‏ي پيامبر گرامي صلي الله عليه و اله و سلم است.
و سخن فرزدق چقدر در اينجا زيباست که مي‏گويد:
«اينان، پدران گرانقدر من هستند، شما نيز اي «جرير»! به هنگامي که انجمن ها ما را گرد آوردند، شخصيت هايي به عظمت پدران من، بدان انجمن ها بياور.»
آري! اين نسبت والاي آن حضرت است که علاوه بر اسناد تاريخي، انبوه روايات نيز، اين واقعيت را به صراحت، در چشم ‏انداز حق جويان قرار مي‏دهد.

مادر گرامي او
مادرش، بانوي بزرگ، نيک بخت و پرشکوه و گرانقدري بنام «نرجس» است و او را «صيقل»، «ريحانه» «سوسن» نيز ناميده ‏اند.
لازم به يادآوري است که تعدد نام و اختلاف در اسم، نه تعدد شخصيت را مي ‏طلبد و نه اختلاف در مورد صاحب آن را.
دخت گرانقدر پيامبر فاطمه عليهاالسلام نيز به خاطر مناسبت ها و دلايل متعدد، نام هاي گوناگوني داشت.


خيانت و تحريف در برخي روايات درباره نسب حضرت
هر پژوهشگري به رواياتي که از نسب امام عصر عليه‏ السلام سخن مي‏گويد، مراجعه کند به روشني در خواهد يافت که امام مهدي عليه ‏السلام بي هيچ ترديدي فرزند گرامي حضرت امام حسن عسکري عليه ‏السلام است. با اين وصف شما در برخي از کتاب هاي اهل سنت به روايتي برمي ‏خوريد که دست تحريف و تزوير به سوي آن دراز شده و خيانتکارانه به خاطر زشت و بي ‏اعتبار جلوه‏ دادن روايت و منحرف ساختن آن از هدف اصلي خويش که بيان شخصيت و نسب حضرت مهدي عليه ‏السلام است، يک واژه بيگانه بر آن افزوده است و به همين جهت هم اين روايت، ارزش و اصالت حقيقي خويش را از دست داده است.
علاوه بر اين، روايت مورد اشاره، از نظر سند و متن نيز ضعيف است و نزد پژوهشگران فاقد ارزش و اعتبار. اما شگفت اينجاست که برخي از بدانديشان صدها روايت صحيح و اصيل و معتبر را در اين مورد رها ساخته و به همين روايت فاقد ارزش و اعتبار چسبيده ‏اند، چرا که پاسخگوي تمايلات و خواسته‏ هاي دل بيمار آنان است.
آن روايت اين است:
عن ابي‏داود، عن زائدة، عن عاصم، عن زر، عن عبدالله، عن النبي صلي الله عليه و اله و سلم انه قال:
«لو لم يبق من الدنيا الا يوم واحد، لطول الله ذلک اليوم، حتي يبعث الله رجلا مني - او: من اهل بيتي - يوطي‏ء اسمه اسمي (واسم ابييه اسمي) يملاء الارض قسطا و عدلا، کما ملئت ظلما و جورا.»
اين روايت با چيزي که دست تحريف و خيانت بدان افزوده است، از ديگر انبوه روايات که پيرامون حضرت مهدي عليه‏ السلام آمده است، از نظر سند و متن متفاوت است.
از نظر سند؛ بدان جهت فاقد ارزش است که روايت به وسيله فردي به نام «زائده» روايت شده است و او فردي است که دانشمندان علم رجال در بيوگرافي‏ اش تصريح کرده ‏اند که: «انه يزيد في الاحاديث». [1] يعني او در روايات مي ‏افزود و امانت در نقل را رعايت نمي‏ کرد.
اما از نظر متن؛ بدان دليل فاقد ارزش است که اين روايت از «زر»، از راه هاي فراوان ديگري روايت شده است و در هيچ کدام از آن، جمله «و اسم ابيه اسم ابي» وجود ندارد. [2] و اين نشانگر آن است که اين جمله اضافي، ساخته و پرداخته فردي به نام «زائده» است که پژوهشگران اهل سنت نيز اين واقعيت را دريافته ‏اند از جمله يکي از آنان در کتاب خويش مي ‏نويسد:
«همه روايات رسيده از پيامبر صلي الله عليه و اله و سلم در اين مورد، فاقد جمله «و اسم ابيه اسم ابي» مي ‏باشد.»
آنگاه روايت مورد بحث را از «زائده» مي ‏آورد و پس از آن مي‏ گويد:
«ترمذي اين روايت را نقل نموده است، اما آن جمله راذکر نکرده است.»
و در انبوه روايات حافظان و افراد مورد اعتماد که روايت را آورده‏ اند، تنها اين عبارت است: «اسمه اسمي».
و آخرين سخن در اين مورد اين است که امام «احمد بن حنبل» با دقت در درستي کارش در نقل روايات، اين حديث را در «مسند» خويش در موارد متعددي آورده است و همه جا تنها جمله «اسمه اسمي» مي‏ باشد. [3]
علاوه بر آنچه آمد، در همه روايات رسيده از پيامبر در مورد شخصيت والاي امام مهدي عليه ‏السلام، عبارت کوتاه «واسمه اسم ابي» وجود ندارد و مسلمانان نيز بر اين مطلب اتفاق نظر دارند که آن حضرت فرزند حضرت حسن عسکري عليه ‏السلام است.
بااين بيان روايت تحريف شده «زائد» فاقد ارزش و اعتبار است و از ديدگاه علما و دانشمندان، مردود؛ چرا که با انبوه روايات صحيح و معتبر، ناسازگار است و نيز بدان دليل که «زائد» عنصري شناخته شده است که با روايات بازي مي ‏کرد و طبق هواها و خواسته‏ هاي خويش، در آنها دستکاري مي ‏نمود.




پی نوشت:
1-معجم احاديث الامام المهدي عليه‏السلام، ج 1، ص 172 و 178 به نقل از بيان شافعي، ص 482.
2- جهت اطلاع بيشتر مراجعه شود به: معجم الاحاديث الامام المهدي عليه‏السلام، ج 1، ص 168 و 178 و منتخب الاثر، ص 141.
3- البيان في اخبار صاحب الزمان، ص 94 و 93، چاپ بيروت سال 1399 ه. و رجوع شود به: مسند احمد بن حنبل، ح 1 ص 376