در پايان بحث مربوط به سفياني اول يادآوري اين نکته لازم است که گرچه در بعضي از روايات به خروج دو فرد جنايت پيشه به عنوان (سفياني)اشاره شده، و در بعضي از آنها هم تعبيرهاي نسبتا صريحي بکار رفته، و برخي از دانشمندان هم اين روايات را بر اشخاص پست و فرومايه‏اي چون: ابوطاهر- سليمان بن حسن قرمطي و «ميشل افلق» [1] بنيانگذار حزب کافر بعث درعراق، تطبيق نموده‏اند، اما با اين همه روايات مربوط به سفياني اول کمي پيچيده و مبهم است زيرا:
از بعضي از اين روايات که بصورت مختصر و يا مفصل و به طور مطلق درباره‏ي سفياني از ائمة معصومين عليهم‏السلام روايت شده چنين فهميده مي‏شود که سفياني اول، کسي است که در نام او حرف (ش) وجود دارد و از ناحيه‏اي به نام«هجر» به سوي عراق خواهد آمد.
و از بعضي از روايات چنين استفاده مي‏شود که سفياني اول نخستين فرد از اصحاب فتنه‏هاست که از بلاد جزيره (يعني: از بلاد بين النهرين و سرزمين موصل در شمال عراق) خروج خواهد نمود و نام او «اصهب بن قيس» است.
و از بعضي ديگر از روايات چنين فهميده مي‏شود که سفياني اول داراي صفات متعددي از قبيل اصهب و ابقع و ابرص مي‏باشد.
و از برخي از روايات ديگر چنين دانست مي‏شود که صفات مختلفي چون: اصهب و ابقع و ابرص، از اوصاف سفياني دوم است.
و بالاخره از برخي اخبار ديگر که در همين زمينه وارد شده مستفاد مي‏گردد که الفاظ مختلفي چون: اصهب و ابقع و ابرص نه از صفات سفياني اول است و نه از صفات سفياني دوم، بلکه اصهب و ابقع و ابرص، سه فرد مختلفي هستند که در سرزمين شام ظاهر مي‏شوند و با سفياني اصلي (يعني سفياني مشهور)کشمکش دارند و سفياني با آنها مي‏جنگد و همه‏ي آنها را با ياران و پيروانشان تار و مار مي‏سازد، و سپس خود را براي گرفتن عراق و تسخير بغداد آماده مي‏نمايد.
اينک براي روشن شدن مطلب تکميل بحث و جريان خروج اصهب و ابقع و سفياني، چند نمونه از اين روايات را در اينجا مي‏آوريم.
1- مرحوم علامه‏ي مجلسي:اعلي الله مقامه در کتاب بحارالانوار، در مورد جريان خروج اصهب و ابقع و ابرص و سفياني، در روايت مختصري از امام باقر عليه‏السلام مي‏نويسد:
«عن ابي جعفر عليه‏السلام قال:يا بريد!اتق جمع الاصهب.
قلت: وما الاصهب؟
قال:الابقع،
قلت، وما الابقع؟
قال:الابرص، واتق السفياني، واتق الشريدين من ولد فلان ياتيان مکه، فيقسمان بها الاموال، يتشبهان بالقائم عليه‏السلام: واتق الشذاد من آل محمد. [2] .
بريد از حضرت ابوجعفر امام باقر عليه‏السلام روايت کرده است که فرمود: اي بريد! از پيوستن به جمعيت اصهب، يعني [سرخ وسفيد]، پرهيز کن.
عرض کردم: يا بن رسول الله، اصهب کيست؟
فرمود: او ابلق [يعني: سياه و سفيد]است.
عرض کردم: ابلق کيست؟
فرمود: او ابرص است [يعني:کسي که پيسي دارد، (يا در بدن او لکه‏هاي سفيد است] و بلافاصله فرمود: از سفياني بپرهيز. و هم چنين از دو نفر آواره از اولاد فلان (که شايد مراد از بني‏عباس باشند) که به مکه مي‏آيند و اموالي را در آنجا به مردم تقسيم مي‏کنند و خودشان را شبيه به حضرت قائم ارواحنا له الفداء مي‏نمايند، نيز پرهيز کن. و نيز از عده کمي از سادات هم دوري گزين.
مرحوم مجلسي -عليه‏الرحمه- بعد از نقل اين حديث در توضيح جمله‏ي آخر آن که امام عليه‏السلام فرموده است (از عده کمي از سادات هم دوري گزين)مي‏فرمايد:مقصود حضرت از اين عده‏ي کم، پيروان زيد بن علي بن الحسين عليهم‏السلام است که عقيده‏ي ضعيفي داشتند، و البته در «سيد» بودن آنها شک و ترديدي نيست.
2- مرحوم شيخ مفيد، در کتاب «ارشاد» در روايتي از جابر جعفري و او از امام باقر عليه‏السلام درباره‏ي خروج اصهب و ابقع و سفياني، چنين آورده است:
امام باقر عليه‏السلام فرمود: اي جابر، بر زمين قرار بگير و دست و پاي خود را حرکت مده تااين نشانه‏ها که براي تو مي‏گويم ببيني گر چه من گمان ندارم که تو به آن زمان برسي.
نشانه‏ها اين است: اختلاف بني‏عباس، آواز دهنده‏اي که از آسمان آواز دهد، فرو رفتن دهکده‏اي از دهات شام بنام «جابيه»، آمدن ترکان به جزيره و فرود آمدن روميان به«رمله» و اختلافات بسيار در آن هنگام در هر سرزميني، تا اينکه شام خراب گردد و سبب خرابي شام اجتماع سه پرچم مختلف است که در آنجا پيدا شود پرچم اصهب، و ابلق، و پرچم سفياني. [3] .
3-در روايت ديگري که باز هم جابر از امام صادق عليه‏السلام نقل کرده است متن حديث را عينا مانند حديث دوم که از امام باقر عليه‏السلام نقل شد آورده است، تا اينکه مي‏گويد:
«و اختلاف کثير عند ذلک في کل ارض حتي تخرب الشام، و يکون سبب ذلک اجتماع ثلاث رايات فيه: راية الاصهب، و راية الابقع، و راية السفياني» [4] .
در آن هنگام در همه جا اختلافات بسياري است تا اينکه شام ويران مي‏شود، و سبب ويراني آن سه پرچم مختلف در آن است که اين سه پرچم عبارت است از:پرچم اصهب، پرچم ابقع و پرچم سفياني.